Әдебиет • 23 Сәуір, 2023
Былтыр жазушы Әлібек Асқаров Саха (Якутия) Республикасына іссапармен барған. Бұл соның нәтижесінде жарық көрген кітап. «Cаха-Якутия. Ақ қар, көк мұз әлеміне саяхат» деп аталады. Кеше ғана аяқталған Еуразиялық кітап-жәрмеңкесінде Якутиядан келген қонақтардың қатысуымен кітаптың таныстырылымы өтіп, оны мемлекет және қоғам қайраткері Сауытбек Абдрахманов жүргізді.
Әдебиет • 20 Сәуір, 2023
Қазақ даласына қаншама жылдан бері биыл соқты Отамалы. Қазақ баласы ұмытуға айналған Отамалы оңдырмайды деуші еді, бұл жолы да жетістірмеді. Отамалыны өлтірген бес күн соққан борандай бүріп келді. Жалаңаштанған жер бүрісті, жермен бірге ел бүрісті. Енді түспестей еріп жоғалған қар бір-ақ күнде қаланың аузы-мұрнын бітеп тастады. Қалада мұндай болғанда, далада мал баққан елдің жайы не болды екен дестік. Аттың беліне қарап қалған бұрынғы заман емес, десек те, төрт түлік енді төлдеп жатқанда оңай тимегені анық қой. Жаңа туған жас төл былай тұрсын, Қостанай мен Торғайдың арасында көліктер тұралап жатқанын әлеуметтік желіден көрдік. Біз Тобық Жармағамбетовтің «Отамалысын» парақтадық.
Жәдігер • 17 Сәуір, 2023
Екі иініне ел мұрасын қондырып елордаға Ертіс-Баян өңірі келді. Астанадағы Қолжазбалар және сирек кітаптар ұлттық орталығында Бұқар жырау Қалқаманұлының 355 жылдығына орай «Алаш аманаты» атты көрме қойып, қарық қылып жатыр. Жәдігерлерді әкелген Павлодар облыстық Бұқар жырау атындағы әдебиет және өнер музейі.
Әдебиет • 17 Сәуір, 2023
Сіз де тарихи роман, хикаяларды, билеушілер туралы шығармаларды аз оқымаған шығарсыз. Билеушілер туралы тарихи дүниелердің кей тұстары жаныңды түршіктіреді ғой. Қантөгіс, қатыгездік, көнбегенді жазалау... Тарихта қашан да солай болғанын аңғару қиын емес және қайталанып келеді. Біз ондайда «қажет жерінде қатыгездік пен қаталдық керек, десек те, адамның заңғар ұлылығын сен сағынышымен есепте» деген Төлеген ақынның сөзіне жүгінеміз. Бойын ұлы сағыныш, іңкәр сезім билемесе, мың жерден батыр, айлакер патша болсын, оны ер деп тануға, адам деп санауға бола ма? Бұл аса үлкен һәм ұңғыл-шұңғыл, жым-жыласы көп тақырып болғандықтан әр қырынан келу керек шығар, алайда біз оқыған Морис Симашконың «Жусан» хикаясынан осындай ой түйдік. Шығарманы орысшадан Әбілмәжін Жұмабаев аударыпты.
Әдебиет • 13 Сәуір, 2023
Әуелі сөз болса, ол да дыбыстан шығады. Дыбыс, дауыссыз сөз бола ма? Бірақ жүректің үні дыбыссыз да құдіретті емес пе? Оны есту үшін құлақ емес, жүрек керек. ХХ ғасырда «кісілік күйде ғана қалды» деп Әуезов тегін айтты дейсіз бе? Біздің далада төрт аяғын тең басып күй мен сөз қатар туғанға ұқсайды. Ескен самал, көшкен аңыз, дескен әңгіме, жырмен жеткен күйді тыңдағанда әлгіндей ойға жетелейді. Көңілдің күйінен туады да бәрі.
Әдебиет • 10 Сәуір, 2023
«Жүйрік атқа мінгенің бар ма?» деп басталатын жолдар бар, Жүсіпбек Аймауытовтың бір шығармасында. «Ақбілектің» орта тұсында болса керек. Жақсы ат жалындағы әсер мен желік, көңіл мен өмір туралы ондай нанымды жеткізген жазбаны оқымадық. «Дәмі ауыздан кетпейді» дегендей, арасында еміс-еміс еске түседі. «Жақсы ат құлағында бесті қымыздың желігі» бар деген сөзді де сонда оқығанбыз.
Әдебиет • 05 Сәуір, 2023
Өмір әдебиеттегідей, әдебиет өмірдегідей, бірін-бірі қайталайды. Сіз қай кеңістікте өмір сүрмеңіз, бәрі бір «қарауылға» ілікпей қоймайсыз. Бүгін болмаса, ертең. Мүмкін сүріп немесе сүріліп жатқан өміріңізге ұқсас жайлар сізге дейін болып, жазылып қоюы да кәдік. Тарихтағы оқиғалар қайталанып отырарын неге жорисыз? Билеушілерді билеушілердің өмірімен, өнер адамдары тағдырының бір-бірімен ұқсастығын, тағысын тағы салғастыра келе түңілесіз де жеке қалуға тырысасыз.
Өнер • 02 Сәуір, 2023
Бүгінде дүниедегі жанды, жансыз құбылыстың бәрі ғылымның зерттеу нысанына айналды. Жарықтың жылдамдығы, балықтың қараңғыда сәуле шашатыны, судың есте сақтау қабілеті, су тұрмақ фотондардың өзі бұрынғы құрылымын (не болғанын) есте тұтып қалады екен.
Әдебиет • 29 Наурыз, 2023
Әдебиетте арнау өлең деген бар. Көнеден келе жатса керек. Әлем әдебиетінің бәріне тән болғандықтан, бізде де небір түрлері кездеседі. Әсіресе жыраулар поэзиясынан озық үлгілері аз ұшыраспайды. Сол қадым замандардан жеткен жыр, толғаулар біреуге қарата айтылғанымен, тұтас арнау деп қабылдауға келіңкірей де бермейді. Толғау десе жарасады. Алайда жеке басқа, бір адамға қатысты айтылғандықтан, арнау емес деп тағы айта алмайсыз. Бүгінде әдебиетті шын түсінуге тырысатындар арасында жиіркеніш тудыруға айналған, мүлде қабылданбайтын өлеңнің осы түрінің ертеректегі тұрпаты мүлде оқшау болғанын айтқымыз келеді.
Руханият • 28 Наурыз, 2023
Астанада Шәкәрім шығармаларының шуағына шомылғандар сынға түсті десе болғандай. Бұрындары Абай-Шәкәрім оқулары болса, биыл республика көлемінде Шәкәрім оқулары тұңғыш өтіп тұрса керек. Аталған байқаудың «шаңырақ көтеріп» жеке шыққанын руханият арнасының кеңи түскеніне баладық. Себебі Ұлттық академиялық кітапханаға еліміздің түкпір-түкпірінен келген оқушылардың осалы жоқ па деп қалдық. Көздері жанып кемеңгердің өлеңдерін оқығанда, жас жүректің риясыз үні көңіл баурайды-ақ.
