ҚЫРҒЫЗДАҒЫ ҚЫРҒЫНҒА ҚЫЗЫҒЫП, ЕЛІРМЕЙІК

Бас-басына би болған өңкей қиқым... Абай. Дүние базарының төрт бұры­шы­­ның тынымсыз тіршілігінің та­рылған тамырының соғысы осы кү­ні жиілеп тұр. Адам баласы той­ым­сыз дүниенің қызығына түсіп, өз ақыл-ойымен де және өз қолымен де жасаған қызылды-жасылды, әлем-жәлем сол опасыз дүние үшін таласып, бірін-бірі орға да жығып, оққа да байлап, жан алысып, жан беріскен күй кешуде. Адам баласы дүниеге келгеннен кейін, ол мәң­гі­лік пе, ол мәңгі өмір сүре ме?! Әри­не, жоқ! Міне, осыны біле тұра, ұғына тұра жалған дүниенің бір сәттік қызығы мен рахаты үшін адам баласының сол опасыз дү­ние­нің құрбаны болып жатқандығына алаңдай түсесің. Және де бұл алаң­даушылығымызға негіз де, себеп те бар ғой деп ойлаймын. Дүние арсызданып барады. Бәлкім, бұған адам баласының өзі де кінәлі болар. Иә – кінәлі Адам! Бүгінгі күннің үрейлі дүниесінің би­шігін үйірген барлар мен байлар жә­не де бүгінгі күннің саясатын пәл­сапасымен бірге қоса соғып жүр­гендер аралығындағы тір­ші­лік­тің ынсабы жоғалып кеткендігінен араны ашылған дүние адамы қа­лып­тасып, ол тойымсыз күйге жет­ті. Әр халықтың бойындағы жа­ра­ты­лысымен жаратылған ар мен ұят­тың өзегіне әр дәуірдің саясаты жегіқұрт болып түсті. Сол жегіқұрт кез кел­ген халықтың өзіне ғана тән не бір асыл қасиеттерін жеп, жой­ып, тау­ысқан сыңайлы. Ең әуелі тіл кетті! Тіл кеткеннен кейін ұлттық сана кет­ті. Сана кеткеннен кейін ой то­қы­рады. Ой тоқырағаннан кей­ін адам баласы дүниенің жақ­сысы мен жа­манына, асылы мен жасығына, өрі мен көріне тереңірек үңіліп, ке­ңінен байыпты ой көзін жіберуден қалып, қызығары жоқ қызыл дүниенің қызығын қуып кете барды. Қазақта “дүние пәле” деген бір ауыз сөз бар. Сол өзіміз қуып жүр­ген дүние пәле адам баласының ба­сы­на не бір зобалаң сойқанының сой­ылын да соғып-ақ жатыр. Ше­ке­мізден қан шығып, жағамыз жыр­тылып жатса да жалған дүние­нің бір ақиқатын мойындағымыз келмейтіндігі тағы да бар. Дүниенің мәңгілік еместігін мойындамай­ын­ша, адам баласының ашылып кет­кен аранын жабу да мүмкін емес. “Көз топыраққа ғана тояды”, – деген қазақы ой-пәлсапаның осы арадағы ақиқаттығын мойындамай көріңіз, кәне! Адам баласы және дүние жайлы осы бір ой жетегінде жүріп, бүгінгі күні әлемнің тұс-тұсында, соның ішінде өзіміздің ежелгі қоңсыла­сы­мыз, былайша айтқанда бір ауыл, бір бауыр болып кеткен қырғыз халқының қазіргі ауыр жағдайын сана елегінен өткізгенді жөн сана­дық. Өз елінің, өз мемлекетінің би­лігіне бір емес, екінші қайтара риза болмаған қырғыздардың кө­шеге шығып, жолында кездескеннің бәріне тас атып, қиратып, өрте­ге­ні­нен кім ұтты, кім ұтылды?! Ме­ніңше, қазір Мәскеуде жүрген Ақаев та, Минскіде жан сақтап отыр­ған Бәкиев те ұтылған жоқ, ұт­ыл­ған қырғыз халқының өзі! Және де ойсырап ұтылған қарапайым қыр­ғыз халқының тағы да өзі! Бұл ара­да халықты қырғыз елінің билігіне қарсы алып шыққан саясатшылар да, “оппозиционерлер” де, түрлі пар­тиялардың жетекшілері де ұт­ыл­ған жоқ. Қазір әлем назары ауып отырған қырғыз еліндегі не бір сойқанды жағдайдан жапа шеккен, болмаса ажалын тапқан саясатшы­лар­дың, оппозицио­нер­лер­дің, түрлі партиялардың жетек­шілерінің, болмаса не өздерінің, не балалары мен туған-туысқандарының есім­де­рінің аталғанын естігеніңіз бар ма? Халықты көшеге шығуға итер­­ме­леп, жанып тұрған отқа май құй­ған­дардың бәрі де дін аман. Әрине, аман болсын! Алайда, атылған оқ кімге тиді?! Атылған оқ қарапайым қырғыз баласының жүрегіне қадал­ды. Бұл қадалған оқ жалпы қырғыз халқының жүрегін қансыратып отыр. Мемлекетінің тағдырын қылға байлап қойды. Қырғыздағы қырғын және осы елдің қасіретті жағдайы ең әуелі қазақ баласы – біздің өзімізге са­бақ болуы керек. Тәуелсіз Қазақ­стан­ның әр жерінде болсын халық­ты көтергісі келіп, халықты көшеге шығарғысы келіп жүрген топтар­дың бар екендігі де осы күні жа­сы­рын емес.Тіпті, қырғыздардың кө­шеге шығып, қырғын салғанда­ры­на риза болып, сүйсініп жүрген­дер де кездесіп қалады. Былайша айт­қанда, қазір қазақты да қырғыз­дың синдромы билеп бара жатқан­дай. Бұл біздің еліміз бен мемле­кетіміз және халқымыз үшін аса қау­іпті ой, ажалды синдром екен­ді­гін ұмытпағанымыз жөн. Халық­ты көшеге шығаруға үндеу, соған шақыру, сол әрекетке итермелеу қоғамға жасалып жатқан қылмыс­тың бір түрі деп бағалануы керек. Қарсылық, наразылық митингіле­рін өткізудің белгіленген заңдық тәртібі де бар. Алайда, наразы бо­лу­дың және наразылық білдірудің соңы халыққа, мемлекетімізге, елі­міздің тәуелсіздігіне зиянын тигізіп жүрмей ме деген мәселе барлық мүдделерден жоғары әрі биік тұруға тиісті. Қазір кез келген адамның, кез келген қоғамдық ұйымдар мен түрлі партиялардың сөзін де, ой-пікірлерін де тыңдап, елеп-ескеріп отырудың түрлі тетіктері бар екен­дігі де әркімге белгілі жағдай. Бір­ден ұрандап, көшеге шықпас бұ­рын, айтар ойың мен айтар сөзіңді билікке жеткізіп, ортақ бір мәмі­леге келудің жағдайын ойласқаннан артық абзал іс бола қояр ма екен?! “Ашу соңыңда, ақыл алдыңда” жүр­сін деген халқымыздың бір да­на­лығына жүгінер тұс та, міне, осы! Көңіліміздегі алаң бір осы ойы­мызды айта отырып, тәуел­сізді­гі­міздің жиырма жылдығы қарса­ңын­д­а Қазақстандағы барлық қо­ғам­дық және мемлекеттік емес ұй­ым­дарды, барлық қозғалыстар мен партиялар­ды, этномәдени бірлестіктерді елі­міз­дегі қалыптасып отырған тыныш­тықты, бірлік пен ынтымақты сақтау жөнінде ортақ бір мәмілесі бар меморандум жа­сау­ға шақырғым келеді. Бұл біздің түрлі көзқарас­та­рымызға қара­мас­тан, ел мен халық, мемле­кет пен оның тәуелсіздігі алдын­да­ғы ұлы жауап­кершілігімізді сезін­гендік болар еді. Қазақ елінің тәуелсіздігінің жи­ырма жылға жетер-жетпес кезеңін­де Елбасымыз Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев бастаған қазақстандық қоғам әлемдік аренадан өзінің абы­ройлы орнын ала білгендігі дау ту­дырмайтын ақиқат нәрсе. Қа­зақ­станның бұл күндері Еуропадағы қауіпсіздік және ынтымақтастық ұй­ымына төрағалық етіп отыр­ған­ды­ғының өзі біздің осы айтқаны­мыз­дың нақты бір мысалы болса керек. Ендігі арада тәуелсіз Қазақ­стан­ның бүгінгі абыройын төгіп, ба­сы­мызға қонған бақты үркітіп алып жүр­мейік. Ел мен мемлекеттің абы­ройы және Қазақстанды мекендеп отырған барша ұлттар мен ұлыс­тар­дың, соның ішінде қазақ деген қай­мана халықтың бақыты өз қолы­мыз­да екендігін ұғына білейік. Олай болса, абыройымызды өзіміз шашпайық, басымыздағы бақты да өзіміз теппейік! Киесі атар! Маған азамат және ұрпақ өсіріп отырған адам ретінде елімнің ты­ныш­тығы дүниенің барлық бай­лы­ғынан да артық әрі қымбат екен­ді­гін айтқым келеді. Осы күні аш­тан өліп, көштен қалып жатқан еш­кім жоқ. “Кедей бай боламын, бай құдай боламын”, деген арсыз за­ман­ның тойымсыз құлқынының құ­лы болғандар бар болса, тәубе­сі­не келсін, шүкіршілік етсін, дүние байлығын жинап та, жеп те тауыса алмайсың және ежелден бергі ақиқат өзіңмен бірге еш нәрсені ала да кетпейсің дегенді осы арада айтқанды жөн санадық. Абай хакімше “Түбін ойлап, уайым жеп айтамын”, дей отырып, осы күні көрші қырғыздағы қыр­ғын­ға қызығып, еліріп жүргендер­ден сақ болайық және мұндай елір­ме есерлерге қазақ қоғамы жаппай қарсы тұруымыз керек. Тыйым са­луға тиістіміз. Тіпті, мұндай пиғыл­дағыларға заң жүзінде тосқауыл қой­ғанның да артықшылығы бол­мас еді. Әрине, сөз бен әрекеттің бостандығы қымбат шығар, бірақ бәрінен бұрын елдің бірлігі, хал­қы­мыздың тыныш та алаңсыз өмір сү­рері бәрінен артық, бәрінен де қым­бат болуға тиісті. Осыны ойлайық! Жабал ЕРҒАЛИЕВ, Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері, Ақмола облыстық мәслихатының депутаты. КӨКШЕТАУ.