Білім және ғылым министрі Қазақстанда кешенді тестілеуді (КТ) 2017 жылдың қаңтарында қайта тапсыруға болатындығын жариялайды. Сонымен бірге, колледж түлектері шартты түрде жоғары оқу орнына қабылдануына құқылы.
Енді талапкер ешбір кедергісіз ЖОО-ға түсіп, шартты түрде оқи бастайды, осылайша кешенді тестілеуді табысты тапсыруды арттырады және бір жыл уақытын босқа жібермейді. Осы жаңалықтарға байланысты UIB университеті емтиханды сәтсіз тапсырған колледж түлектерін дұрыс шешім қабылдауға шақырады. 2016 жылдың 1 тамызынан бастап UIB университетінің бакалавриат бағдарламасына түсіп, ЖОО-да оқып жүріп 2017 жылдың қаңтарында ТКТ-ны қайта тапсыруды көздейтін кешенді дайындықтан өтуге болады. Халықаралық бизнес университеті (UIB) ҚР ЖОО-лардың ішінде бірінші болып кешенді тестілеуге жеделдетілген дайындық практикасын қолға алды. Мысалы, 2013 жылы Foundation бағдарламасы іске қосылды, оған ҰБТ мен ТКТ тапсыруға жүйелі жаңашыл дайындық жүргізуге маманданған Алматы қаласының үздік оқытушылары тартылды.
Қазіргі уақытта UIB университетінің шартты қабылданған студенттердің ТКТ-ны қайта тапсыруына дайындау үшін барлық қажетті қорлары бар. Біріншіден, біз икемді жұмыс кестесін құрып, педагогикалық жүктемені үлестіруде академиялық тәжірибе жинақтадық. Екіншіден, дайындық деңгейлері бойынша жеке оқу бағдарламасын құруда әдіснамалық тәжірибеміз бар. Үшіншіден, тестке дайындықта инновациялық технологияларды пайдаланамыз, мұның өзі студенттерге сынама тестілеу нәтижелері бойынша дамуының жеке траекториясын бақылауға мүмкіндік береді. Бағдарлама тыңдаушылары ортақ электронды оқу порталына енгізілген, мұнда әркімнің өз жеке кабинеті бар. Осы портал тыңдаушылардың жеке оқу бағдарламасына түзету енгізуге көмектесетін талдамалық және статистикалық деректерді қалыптастырады. Бүгінде Foundation бағдарламасы бойынша 1 500-ден астам студент дайындалды, жыл сайын олардың 92%-ы кешенді тестілеуді табысты тапсырады. Оған қоса бағдарламаны бітірушілердің көбі Білім және ғылым министрлігінің мемлекеттік білім гранттарының иегерлері болады.
Колледж түлектерінің ТКТ тапсыру мәселесі бұрыннан бар. Статистикалық деректерге сай, 2015 жылы ТКТ-ге 81295 талапкер қатысқан, оның 46 164-і өту балын жинай алмады. Аталған деректер ойландырмай қоймайды, бұл колледж бітіретіндердің 30%-ы ғана екенін түсінгеніміз жөн. Міне, осылай, 200 000-нан астам жас «құлап қалудан» қорқып, кешенді тестілеуге бармай жоғары білімнен үмітін үзеді. Колледждерде оқыту жүйесі тест тапсыратын пәндерден гөрі мамандық бойынша пәндерді үйретуге бағдарланған. Нәтижесінде, кешенді тестілеуді тапсырғандардың 30%-ы ғана ЖОО-ға өту балын жинайтыны түсінікті. ТКТ өз мамандығы бойынша нақты практикалық дағдыларға ие колледж түлектері үшін кедергі болмауы тиіс. Олар мамандығын тереңірек меңгеріп, теориялық және практикалық тәжірибе жинағысы келеді, бірақ жоғарыда айтылған себептерге байланысты кешенді тестілеуді тапсыра алмайды.
Тағы бір үлкен мәселе: отандық мектептер мен колледж түлектерінің Ресейге, Қытайға, басқа елдерге «академиялық көшіп қонуы». Мысалы, 2015 жылы Ресейде 39 000 қазақстандық оқыды. Жыл сайын шамамен 20 000 талапкер кешенді тестілеуді тапсыра алмай, ақылы негізде шетел ЖОО-ларына немесе «транзит ЖОО-ға» шарасыз оқуға түседі. Көбі бірінші семестрден соң қазақстандық университеттерге ауысады, бірақ осы мекемелердің іс әрекетінің заңдылығы үлкен күмән туғызады.
Осы проблемаларды жалпылай отырып, министрдің кешенді тестілеуді қайта тапсыру туралы және ЖОО-ға шартты қабылдау туралы шешімі білім саласындағы көп мәселелерді шешіп, қазақстандық ЖОО-лардың бәсекеге қабілеттілігін арттырады деп нық сеніммен айтуға болады. Білім және ғылым министрі атап өткендей, түбегейлі өзгерістер, әсіресе, осындай маңызды салада қиындықсыз өтпейді. Алайда, әлемнің неғұрлым дамыған 30 елі қатарына кіруге үміт артсақ, халықаралық іс-тәжірибені пайдаланып, уақыт талаптарын ескерген жөн.
Бақтияр САБДЕНАЛИЕВ,
UIB университеті Foundation бағдарламасының директоры