Әдеби
Әдебиет • 20 Қаңтар, 2022
Әдебиетте жақсы шығарма жазған әр қаламгердің өмір жолы әртүрлі. Ол тағдырлар барша әлемге жазушылыққа тек қызығушылықпен келмейтінін дәлелдеді. Шынында, оқырман жата-жастана оқыған, кейіпкерлерін талқылап, іс-әрекеттерін сынаған кітаптар қалай жазылды? Шығармадағы ширығу, ішкі сезіну, образдың мінезін ашуда автор қандай күй кешті? Оның кейіпкерлерінің жаны қаншалықты өзінікімен ұқсас? Оқырман автор шығармаларын оқып тауысқан соң, оның жеке өміріне, биографиясына қызығады. Бұл – заңдылық. Ал жүздеген жылдар бұрын өмір сүріп, әдебиетте жұлдызы жанған кей жазушылардың өмірі осы күнге дейін талқыланып жатады. Тұлғалық өмірдің әлі де бір құпиялары шығып келеді. Планетадағы миллиардтаған адамның бірінің (һәм бірегейі) ғұмыры ғасырдан да ұзақ жылдар бойы қоғамға қызықты болуын қандай құбылысқа балауға болады?..
Ғылым • 16 Қаңтар, 2022
«Әдебиет танытқыш» – әлемдік құндылық
1926 жылы сол кездегі астана Қызылордада беттеліп (әрине, цензурадан да өтіп), Ташкентте басылған Ахмет Байтұрсынұлының «Әдебиет танытқыш» зерттеуі немесе оқу құралы –ХХ ғасырдағы қазақ әдебиеттануы деңгейін көрсететін іргелі де ізашар еңбек.
Қоғам • 27 Желтоқсан, 2021
Балалар әдебиетін қолдау жылы ұзартылды
Қазақстанда балалар мен жасөспірімдер оқуын қолдау жылы 2023 жылға дейін ұзартылады. Бұл туралы Мәдениет және спорт министрі Ақтоты Райымқұлова мәлімдеді, деп хабарлайды Egemen.kz.
Әдебиет • 20 Желтоқсан, 2021
«Egemen Qazaqstan» газетінің тілшісі – «Алтын тобылғы» байқауының жеңімпазы
«Алтын тобылғы» республикалық әдеби байқауының жеңімпаздары анықталды, деп хабарлайды Egemen.kz.
Оқиға • 09 Желтоқсан, 2021
«ТҮРКСОЙ» алматылық оқырмандарға 2000 кітап тарту етті
Қазақстан Тәуелсіздігінің 30 жылдығына орай Алматы қалалық кітапханаларына халықаралық «ТҮРКСОЙ» ұйымы шығарған кітап-альбомдар тарту етілді, деп хабарлайды Egemen.kz.
Әдебиет • 05 Желтоқсан, 2021
Жан – Алладан, ми – адамдыкі болғанымен, жүрек – иттікі. Не адам емес, не ит емес – бірдеңе. Қалай өмір сүрсе болады? Оны өзі де білмейді. Ақылы сау, есі түзу адам жасаған эксперимент осыған әкелсе не істей аласыз? Мүмкін бұл автордың жасап отырған кейіпкері сол кездегі саяси жүйе не тұтас қоғамның өзі ме екен?
Әдебиет • 05 Желтоқсан, 2021
Оның аппақ сақалы Санта Клаустың сақалына ұқсайды. Ол Дүниежүзілік екі бірдей ұлы соғысты көріп, қан майданда қалам ұстаған жазушы. Шығармасын кейде сау, кейде мас күйінде жазды. Бірақ бірде-бір туындысында оқырманын жалықтырған емес. Қалам мен қаруды серік еткен ол Танзанияда аңшылыққа шығып, мүйізтұмсықтарды аулады. Былғары қолғап киіп, бокс өнерімен айналысты. Тағдыр оны бірнеше ұшақ апатынан аман алып қалды. Ең маңыздысы, ол өлмес шығармалар жазып, адамзат тарихындағы ең керемет жазушыға айналды. Оның аты – Эрнест Хемингуэй. Оның тарпаң тағдыры әртүрлі қиындықтарға мойымай, соны жеңумен күресе алды. Бір сөзбен айтқанда, Эрнесттің қаламы оның өзінің мінезі сияқты тентек, ойы ол кезген ұлан-ғайыр алқапқа ұқсас ұшы-қиырсыз болды.
Әдебиет • 17 Қараша, 2021
«Бақбақ». Кавабатаның соңғы демі
1972 жылы сәуір айының жексенбі күні түстен кейін жапонның әдебиет аталымы бойынша тұңғыш Нобель лауреаты Ясунари Кавабата жалға алған көпқабатты үйде өзіне қол жұмсады. Бұл берісі Жапония әдебиеті, әрісі әлем әдебиеті үшін ауыр трагедия еді. Қайғылы оқиғадан соң бірнеше сағаттан кейін есіктен газдың иісін сезген қызметші әйел полицияға хабар береді. Әп-сәттегі ауыр қаза жапондық әдеби ортаны ғана емес, сонымен бірге бүкіл дүниені дүрліктірді.
Руханият • 11 Қараша, 2021
Тарихи қисынсыз шындық та болмайды
Өмірдің өзін, қоғамдағы болып жатқан құбылыстарды ақ қағаз бетінде сөйлетіп, оқырманға ой айтатын жазушылар қауымы ұлт руханияты үшін алтын көпір рөлін атқарып келеді. Олардың әр шығармасы өмірдің жолын, кешегісі мен бүгінін сипаттап бере алады. Жақында ғана «Бопай ханым» атты тарихи романы жарық көрген жазушы Мәди АЙЫМБЕТОВ бізге берген сұхбатында әдебиет туралы көзқарасын, шығармаларындағы кейіпкерлер образын кеңінен сөз етті.
Өнер • 28 Қазан, 2021
Бұл – Жорж Брактың жаздағы жан толқыны. Картинадан теңіздің жұпары аңқиды. Жалғыздықтан жалтарып кете алмайсыз. Ақиқаты осы. Өнерде бәрі оңаша. Сол ауыр да азапты жолда жұмсаған уақытыңыздың құнын осындай ғажайып туындылар өтейді. Міне, көңіл мерекесін теңізден тапқан суретшінің ғажайыбы осында. Теңізде де түйсік бар. Сенбесеңіз, «Эстактағы үйге» қонаққа келіңіз!
Білім • 27 Қазан, 2021
Қазақ әдебиетін оқыту бағдарламасы өзгереді
Орта білім беру деңгейіндегі «Қазақ тілі», «Қазақ әдебиеті» және қазақ тілінен басқа тілде оқытатын сыныптарға арналған оқу бағдарламаларына тиісті өзгерістер енгізілетін болады, деп хабарлайды Egemen.kz.
Кино • 27 Қазан, 2021
Әр көрерменнің жүрегінде – өз Мұқағалиі бар. Бұл фильм – ақын өмірін зертеудің соңы емес. Осы тақырыпқа қызыққан кез келген режиссер келешекте Мұқағалиді жаңаша қырынан ашып көрсетуге мүмкіндігі бар.
Руханият • 24 Қазан, 2021
Ассалаумағалейкүм, айналайын іні-досым Сауытбек! Сізге арналған хұсни хатымды Хатжазған жартасының астындағы аршаның ығынан жазып отырмын. Өзіңіз білетін Таупістелі ауылының Қаратау жақ биігіндегі Бозторғай асуының оң қапталы ғой. Хатжазған жартасындағы таңбалар бертінгі ғасырларда өшіп, көрінбей кеткен. Әлдекімдер ерігіп те, еліріп те қиратқан деседі. Анда-санда осынау Хатжазғанның астындағы аршаның түбінде хат жазып отырып, шыбын жанына шипа тілейді мына жаман ағаңыз.
Әдебиет • 19 Қазан, 2021
Архат пен Құндызды ауылына болыстық еткен Әбен қажы ұлды боларын түсінде көріп, «балам тар заманда өмір сүреді, алайда ақыл-парасаты биік тұлға болады» деп жорыпты. Көреген кісі ғой. 1901 жылдың көктемінде Құндызды ауылындағы Әбеннің Ақтасы деген жерде сәби іңгәсі естіледі. Әкесі құдайға шүкір етіп, есімін Мұхамедшүкір қояды. Айтқанындай, Шәкір ақын – алмағайып заманда жұрттың жоғын жоқтап, мұңын мұңдаған тұлға еді.
Әлем • 06 Қазан, 2021
Биыл әдебиет бойынша Нобель сыйлығын кім алады?
Бұл алпауыт сыйлық талай жазушының атын алысқа жеткізді. Себебі, оның дақпырты мен даңқы бөлектігінде. Былай қарасаң, қазіргі әдебиеттің өлшемі мәлім бір сыйлықтар емес екені шындық. Бірақ, өнер үшін сыйлық та керек-ақ.
Әдебиет • 21 Қыркүйек, 2021
Қазақ шығармасы АҚШ-та бағаланды
Кейінгі уақытта қазіргі прозада жаңа есімдер мен жақсы жаңалықтар орын алып жүр. Мәселен, жуырда ғана жазушы Бақытгүл Сәрмекованың әңгімелері АҚШ-тағы PEN AMERICA 2022 әдеби грантын жеңіп алды. Шығармаларды ағылшын тіліне әдеби аудармашы Миргүл Қали тәржімалаған.
Әдебиет • 13 Қыркүйек, 2021
Қазақта жырдың күйіндей деген сөз бар. Әңгімені жырдың күйіндей қылып жеткізетіндер болады. Ақ тазының алғанын айтып қоя салмай, әуелі қара тазының шалғанын, сол уақытта желдің қалай соғып, жалт бұрылғанда тымағының қисайып бара жатқанын, оны түзей бергенде ер-тоқымы ауып, аттан түсіп қала жаздап зорға түзеліп, міңгі торының жуастығынан аман қалғанын, жынды торы болғанда құлап мертігіп, не жаяу жете алмай қиырда қаларын бір қаперге салып өтіп, әйтеуір сөйтіп жүргенде ақ тазының түлкіні аузына түсіргенін әсірелеп айтқанда, аузыңның суын құртып қояды. Аз ғана дүниені жырдың күйіндей қылады. Бұлай әсірелеп сөйлеудің жақсы, жамандығы бөлек әңгіме.
Тарих • 08 Қыркүйек, 2021
Солтүстік Осетия-Алания республикасының батысындағы Алагирск ауданына қарасты таулы қыратта Дзуарикау атты шағын ауыл орналасқан. Ауылдың аты осетин тілінде «Әулие мекен» дегенге саятын көрінеді. Осында «Жеті бауырға ескерткіш» атты монумент бар. Оның ұшар басына қанаттарын түйістіре самғаған ақ тырналар бейнеленсе, ескерткіштің етегіне қайғы меңдеп қара жамылған әз ананың мұңлы бейнесі мүсінделген.
Әдебиет • 24 Тамыз, 2021
Кейде таңғы кофеңді ішіп отырып ойланасың: әлем әдебиеті мен қазақ әдебиетінің арасы қанша айшылық жол екен? Жер мен Күннің арақашықтығындай ма, әлде одан сәл жақын ба? Жалпы, бірінің біріне қатысы бар ма өзі? Қатысы болса, мерейтойлық аудармамен ғана шектеле ме? Ал қатысы жоқ десеңіз, әлем әдебиетін неге құбылаға теңейміз? Жұмыс күнінің басында осындай беймаза сұрақтар ойға қайдан келеді екен...
Әдебиет • 18 Тамыз, 2021
Оқырман үшін ең алдымен автор маңызды. Қандай да бір кітапты оқымас бұрын «Авторы кім?» деп қызығушылық танытады. Бұл – оқырманның бейсаналы түрде автормен рухани байланыс орнатқысы келетінін байқататын жайт. Автор өзінің адамдық, азаматтық позициясын (әсіресе, ақындар) шығармаларында көрсетіп, оқырманымен сырласатынын жоққа шығаруға болмайды. Прозалық шығармалардағы автор көбіне баяндаушы бейнесінде көрініп, оқиғаны бейнелеумен шектеледі. Жалпы, қазіргі әдебиетте автор дегеніңіздің өзі – күрделі ұғым.
Руханият • 12 Тамыз, 2021
Біздің қазақы түсініктен таған тартсаңыз тап осы туындыға былай анықтама берер едіңіз. «Адамның басы – Алланың добы». Бұдан артық тәмсіл таппасыңыз тағы аян. Ал мүсінші Томас Лерой олай ойламайды. Кешіріп қойыңыз, ең ауыр дерт – сана дерті. Салмақтап көріңізші, ойдан терең шыңырау бар ма, осы? Бір құласаңыз, қайтып шығуыңыз екіталай. Білесіз бе, біз көтерген ең ауыр жүк – біздің басымыздағы ақыл. Қалғаны күйбең тіршіліктің күйкілі ғана.
Абай • 28 Шілде, 2021
Әлемдік деңгейдегі ақыл-парасат иесі ұлы Абай даналығы мәңгілікке бағдар берер дара парасатымен баурап алады. Баурап алып қана қоймай, көзге шұқып көрсетеді, көңілге тоқытып діттетеді. Тіршілік әлемінің сан тарау сырларына бойлатып, құпия қырларын аңғаруға жол сілтейді. Ақындық қасиеті айқындалып, өлең-жырлары ел арасына кең тарай бастаған кезден-ақ бір өлеңі, бір сөзі кәдеге жарамай қалған жері жоқ екені көпке аян. Әр сөзі, әр ойы, әр ісі халық көңіліне берік ұялаған қалыпта даналықпен сабақтасып, жылдар жылжыған сайын тереңдеп, уақыт өткен сайын биіктеп бара жатқаны кәміл. Әлихан Бөкейханның 1903 жылы «Киргизский край» атты кітапқа кірген қазақтың тарихы мен рухани өмірі жайлы зерттеу [С. Қирабаев. Абайтану ғылымының тарихынан. Кітапта: Қазіргі Абайтанудың өзекті мәселелері. – Алматы: «Ғылым» ғылыми баспа орталығы, 2002, 21 б.] мақаласынан басталып, толассыз даму үстіндегі Абайтану әлемі қазақ әдебиеттану ғылымының ең іргелі саласына айналған ұлы ақын шығарашылығының әлі де ашылмай жатқан сансыз қыры бар екені күмәнсіз.
Әдебиет • 27 Шілде, 2021
Мұқағали мұрасы – Түркия төрінде
Биыл қазақ поэзиясының айшықты мерекесі. Маржан жыры, арман-мұңы халқының қастерлі қазынасына, миллиондардың музасына айналған Аспантаудың ақиығы Мұқағали Мақатаевтың туғанына 90 жыл. Тәуелсіздіктің мерейлі белесімен тұспа-тұс келген ақын тойына арналған шаралар шоғыры еліміздің әр өңірінде салтанат құруда. Күні кеше Түркия астанасы Анкарада «Мұқағали Мақатаев және оның шығармалары» атты конференция өтіп, ақынның алты тілде жарық көрген «Соңғы тырналар қайтқанда» кітабының тұсауы кесілді.
Әдебиет • 01 Шілде, 2021
Балаларға арналған 100 кітаптың тұсаyкесері өтті
Бүгін Мәдениет және спорт министрлігінде онлайн форматта «2021 - Балалар әдебиеті жылы» аясында Министрліктің ұсынысымен «Алтын сақа» балалар баспасынан шыққан 100 кітаптың тұсаукесер рәсімі өтті, деп хабарлайды Egemen.kz министрліктің баспасөз қызметіне сілтеме жасап.
Әдебиет • 27 Сәуір, 2021
Үш жыл бұрын Елбасы Н.Ә.Назарбаевтың «Рухани жаңғыру» бағдарламасы аясында Президент Әкімшілігі мен Жазушылар одағының ұйымдастыруымен әр өңірден арнайы шығармашылық топтар құрылып, облыс-аудандарға әдеби экспедициялар ұйымдастырып, жүргізілген зерттеу жұмыстары негізінде көркем шығарма жазу қолға алынған «Әдеби өлкетануды дамыту» жобасы бастау алған еді. Әлқисса.
Әдебиет • 14 Сәуір, 2021
Оқушыға көркем әдебиетті оқытудың жолы қандай?
Бүгін «Білімнің алтын көпірі» атты онлайн режимде өткен республикалық телекөпір барысында «Оқуға құштар мектеп» жобасы талқыланып, мектеп жасындағы балалардың оқуына арналған көркем әдебиеттің минималды тізімінің жасақталу барысы таныстырылды, деп хабарлайды Egemen.kz
Әдебиет • 05 Сәуір, 2021
Өткен жылы қазақ оқырманы хакім Абайдың 175 жылдығын атап өтті. Ал биыл жыр алыбы Жамбылдың, ақиық ақын Мұқағали Мақатаевтың, келер жылы заңғар жазушы Мұхтар Әуезовтің мерейтойы кезекте тұр. Әдебиеттегі осындай дәстүрлі мерейтойлар кейде мақсатсыз һәм бағытсыз іс-шаралармен, қайта басылып шыққан кітаптармен ғана шектеліп жатады. Ал кейде өз уақытында ешкім елемеген талантты жазушыларды еске салады.
Қоғам • 25 Наурыз, 2021
Қандастарға неліктен жер жалға берілмейтіні белгілі болды
Жер реформасы жөніндегі комиссияның І отырысында «Қазақ әдебиеті» газетінің бас редакторы Дәурен Қуат қандастарға жер неге жалға берілмейтініне және сатылмайтынына қатысты пікір білдірді, деп хабарлайды Egemen.kz
Аймақтар • 16 Ақпан, 2021
Оқушылар әлем әдебиетінің үздік туындыларын комикс тілінде сөйлетті
Қызылорда қаласындағы Назарбаев Зияткерлік мектебінде «Зияткерлік мектеп оқушысына оқуға ұсынылатын 100 кітап» жобасы аясында «Үздік комикс кітап» байқауы өткізілді, деп хабарлайды Egemen.kz
Әдебиет • 08 Ақпан, 2021
Балалар мен жасөспірімдерге арналған 2021 жылдың 10 үздік кітабы
Мәдениет және спорт министрлігінің бастамасы бойынша биылғы жыл балалар әдебиетін қолдау жылы болып жарияланды, деп хабарлайды Egemen.kz
