Қоры мол кеніш – серпінді жоба

Хромтау  ауданы – табиғи қазба байлықтарға бай өңір. Хром өнді­руден дүние жүзінде алдыңғы орындарды иеленетін бұл өңірде соңғы бес-алты жылда  жаңа өн­діріс орны -  Көктау  мыс  комби­наты ашылып, жыл сайын мыс және мырыш өндіруді арттырып келеді. Жақында мұнда «Приорское» кеніші пайдалануға берілді. Жылына 1,5 млн. тонна мыс- мы­рыш  кені өндірілетін бұл кеніш­ті игеруге 16645,5 млн. теңге инвестиция салыныпты. Индустрияландыру картасы бағ­дарламасы аясында жүзеге асы­рылған  бұл жоба  «Ақтөбе мыс компаниясы» ЖШС-нің жұмысына анағұрлым серпін бермек.  Ашық әдіспен  мыс-мырыш кені  өндірі­ле­тін кеніштің  жалпы қоры 36,8 миллион тонна құрайды.  Оның 376,9 мың тоннасы мыс, ал, 142 7 мың тоннасы мырыш кені болып табылады. Осы кенішті игеру жұмыстарын жүргізген «Коппер Технолоджи» ЖШС-нің бас директоры Анатолий Лещуковтың айтуынша, кеніштің карьерінде  аршу жұмыстары  қар­қынды жүргізілген.  Кеніштің те­реңдігі 40 метрге жеткенде негізгі кен өндіруге қол жеткізіліп отыр. Ашық әдіспен кен өндіру 200 метр тереңдікке дейін жүргізіліп, одан әрі бұл жұмыс шахталық әдіспен жүзеге асырылатын болады. Ке­ніш­тің жылдық өнімділігі 1,5 миллион тонна мыс-мырыш кенін өндіруге мүмкіндік береді. Кеніште өндірілетін кеннің құрамындағы мыс 1,5 пайыз, мырыш 3,5 пайыз болады. Аумағы атшаптырым кеніштің қазаншұңқырдағы  кен тиеліп жат­қан  жүк машиналары жоғарыдан қарағанда сіріңкенің қорабындай болғанымен жаныңа келгенде  алып­тығымен таң қалдырады.  Жаңа­дан ашылған кеніштен таза кенді тиеп алып «Ақтөбе мыс компаниясы» ЖШС-нің байыту фабрикасына жол тартқан Американың «Caterpillar» жүк машинасын жүргізуші Аман­дық Сағынтаевтың тарихи сәтте өзіне көрсетілген құрметке дән риза екені көтеріңкі көңілінен аңға­рылады.  Жүк көтерімділігі 100 тон­налық алып автокөлікті ұршық­ша үйіріп жүргендер кілең қазақ жігіттері. Оның әріптесі жүргізуші Қажымұқан Ермағамбетовтің осын­да еңбек еткенініне алты жылға жуық уақыт болыпты. Кезінде «БелАЗ» айдаған ол  «Caterpillar»  ма­шинасын жүргізуге арнайы курс­тан оқып, маманданыпты. Кеніште он бес күндік вахталық әдіспен жұмыс істейді екен.  Айы­на 140 мың теңге шамасында еңбекақы алатын көрінеді.  Қазір мұнда кен тасымалдауда  осындай америкалық 21 алып машина жұ­мыс істейді. «Коппер Технолоджи» ЖШС-нің техникалық директоры Талғат Оразғалиевтің айтуынша, қазір «Приорское» ашық кенішінде  Жапония, Америка, Германия, Қытай техникалары пайдаланыла­ды. Мұнда күн сайын 120 адам еңбек етеді. Кеніште жұмыс істейтіндердің 80 пайызы жергілікті тұрғындар . – Тұрмыстық жағдайымыз жақ­сы. Үш мезгіл тегін тамақтанамыз. Жайлы жатақханада демаламыз.  Серіктестік алдағы айда жалақыны тағы көтереміз деп отыр. Осындай өндіріс орындарының көптеп ашылуы еліміздің экономикалық қуатын арттыра түседі, – дейді ол. Кәсіпорын басшылары осында өндірістік тәжірибеден өтіп жүрген Құдайберген Жұбанов атындағы Ақтөбе мемлекетік университе­тінің инженер-техникалық факуль­те­тінің пайдалы қазбалар маман­дығы бойынша білім алып жатқан  бір топ студентін біздің болашақ мамандарымыз деді ризашылық­пен. Тәжірибеден өтуші Айдын До­сановтың мәлімдеуінше, оларға барлық жағдай жасалған,  алған білімді өндірісте толықтыруға осын­дағы мамандар  ақыл-кеңестерін беріп, балапан қырандай баулуда. Кәсіпорындарға жұмысшыларды қабылдауда хромтаулықтарға, қа­ла берді Ақтөбе облысының тұрғындарына басымдық берілетін көрінеді. Қазір  серіктестікте 500 адам еңбек етеді. Кеніштен өндірілген кен «Ақ­төбе мыс компаниясы» ЖШС-нің №1 және №2 байыту фабрика­ларына жеткізіледі. Жылына 2,5 миллион тонна мыс өңдейтін №1 байыту фабрикасы «Октябрьдің 50 жылдығы» кенішінің мыс кенін өңдеуге негізделген. № 2 өңдеу фабрикасының өндірістік қуаты қазір 5 миллион тонна кен өңдеуге мүкіндік береді. Алдағы жылы «Лиманное» және «Құн­дызды» кен орындарын игеру көзделуде. Соған байланысты екі фабриканы да қайта жарақтан­дыру жоспарлануда. Сол кезде №  2 өңдеу фабрикасы 6 миллион мыс-мырыш концентратын өң­дейтін болады. Мамандардың мәлімдеуінше, таяу жылдары жүзеге асырылатын жобалар мыс өндіруді 15 пайыз, мырыш өн­діруді 20-40 пайыз арттыруға мүмкіндік береді деп күтілуде. Жалпы өңделген мыс Ресей­дің Қарабас мыс зауытына, мы­рыш Челябі зауытына, сондай-ақ Қытайға жөнелтіледі.  Себебі, мұнда өндірілетін  кеннің құра­мында күкірті көп. Ал, еліміздегі зауыттар мұндай кенді ұқсата алмайтын көрінеді. 2004 жылдан бері Хромтау ауданында жұмыс жасап жатқан «Ресей мыс компаниясы» акционерлік қоғамына қарасты кәсіп­орындар аудандағы бес мыс-мырыш кеніштерін кешенді игеріп келеді. Пайдалануға беріліп отырған «Приорское» кеніші осындай  игілікті істің нақты дәлелі болмақ. Сатыбалды СӘУІРБАЙ, Ақтөбе облысы.