Ізгілік философиясы

Шыр етіп дүние есігін ашқан кез келген адамның Отаны, туған жері болады. Туған елге деген, жерге деген ыстық махаббат әр адам жүрегін тербейді. Кез келген халық өз елінің бейбіт өмір сүруін, қарыштап дамуын тілейді, армандайды. Ал елдің бейбіт ғұмыр кешіп, өсіп-өркендеуі, кемел мемлекет, ізгі қоғам құру талпынысы елдің басшысына тікелей байланысты. «Толқыннан толқын туады, толқынды толқын қуады» дегендей, атадан балаға беріліп келе жатқан бүкіл қазақ болмы­сы­ның бай рухани мұрасын бойына сі­ңір­ген, «жүрегі елім деп соққан» және сезімін нақты ісімен дәлелдей білген ұлт­тың ұлы Елбасы Қазақстан халқының маңдайын­дағы бағы, ырыс-берекесі екендігі анық. Қазақта «Ер туады ел үшін» деген қанатты сөз бар. Айтса, айтқандай-ау!.. Та­рихи тұрғыдан алғанда қысқа мерзім ішінде дүйім халықтың әлеуметтік жағ­дай­ын өрге сүйреп, олардың тамырын тереңге тар­тар рухани-мәдени, тілдік қажеттілік­терін де орнына келтіре білген, ал тәуел­сіздіктің қиын-қыстау алғашқы күрделі жылдарында халыққа қалқасын, еліне ық­тасын бола білген, Қазақстан атын әлемге паш еткен Елбасы Нұр­сұл­тан Әбішұлы «Есім ханның ескі жолы, Қасым ханның қасқа жолы, Абылайдың ақ жолынан кейінгі Нұрсұлтанның нұрлы жолын» – Тәуел­сіздік қазығын берік қалап, ізгілікті қоғамға жеткізер іске бел шеше кірісті. Елбасының Тәуелсіздік философиясы Биылғы жыл біздің Тәуел­сіз­дігіміздің жиырма жылдық мерекесі. Бұл кезең ғасырға бергісіз, әр айы жылға татитын, жарқын да шешуші кезеңдерге толы тұтас дәуірді құрады. Бұл уақыт ара­сын­да Тәуелсіз ел ұрпағы, жаңа заман жастары өсіп шықты. Қазақ қазақ атанып, жеке-дара ел болғалы НЕ КӨРМЕДІ? Бір жығылып, бір тұрып аласапыран тағдырларды ба­сы­нан кешті. Қуғын да, сүргін де көрді. Бос­қын да, қашқын да, бодан да болды. Алайда, ата-бабаларымыз ешқашан ең­кей­меді, сан ұрпақ екі тізгін, бір шыл­бы­рын ешкімге ұстатпай, бас иіп күн кешкеннен гөрі ұрпақ намысы үшін күресуді, елдіктің, егемендіктің туын асқақтатуды мұрат етті. Ғасырлар бойы күресті. Осындай ұлы күрестер арқылы РУХЫ шыңдалған қазақтың таңы атты. Ел тәуелсіздігін жариялады. Халық арманы орындалды. Халықты бір тудың астына жинап, біртұтас ел қылуды міндет еткен казақтың текті ұлдары Әлихан Бөкейха­нов, Ахмет Байтұрсынов, Мұстафа Шо­қай, Тұрар Рысқұловтардың армандары орын­далды. Әлем алдында «Қазақстан» деген атпен мемлекет пайда болды. Ұлы бабамыз Абылай кезінде «Қазақ­тың Сарыарқадай сайын даласына, Есіл жағасына ел қондырсам, елімді-жерімді біртұтас, бөлінбейтін мемлекетке айнал­дыр­сам» деп армандаған екен. Сол ар­ман­­ды «Айналайын халқым! Сенің мүд­дең жолында бойдағы қуат, ойдағы нәр­дің бәрін сарп етуге дайынмын», деген Елбасы Нұрсұлтан Әбішұлы жүзеге асырды. Тәуелсіздікпен бірге діліміз бен дініміз, рухымыз, дәстүріміз бен мәдениеті­міз оралды. Төрткүл дүниені ат тұяғымен дүбірлеткен даңқты бабалардың «мәң­гі­лік ел» мұраты қайта жалғанды. Тәуел­сіздік – тәуменді жұртқа тәуекел берді. Тәуелсіздіктің алғашқы ауыр жыл­да­ры мемлекеттің барлық саласында реформалар терең жүріп жатты. Елдің саясат майданындағы түйінді проблемалар және күрделі қоғамдық-әлеуметтік мәсе­ле­лер­мен қатар, сыртқы саясатта да келелі мәселелер күн тәртібінен түскен жоқ. Шешімін уақытында қабылдауды талап етті. Мәселен, Қытаймен, Ресеймен арадағы шекара мәселесі, Каспий асты мұнайын бес елдің бөлісуі, азуын айға білеген алып дер­жавалармен тартысты дипломатиялар, тұ­рақтылық саясатындағы міндеттемелерді үндестіру, үйлестіру, қазба байлықтарды ел игілігіне жарату – міне, бұлардың бәрі жас мемлекеттің іскерлігіне сын болғаны айқын. Дүние жүзінде бірінші болып атомнан бас тарту, Арқа төсінде айшықты жаңа астана салу, Еуропадағы қауіпсіздік және ынтымақтастық ұйымына төрағалық ету, ғаламда басы бірікпей келе жатқан әр­түр­лі дін өкілдерінің басқосуын ұйым­дас­тыру, дамыған 50 елдің қатарына ұмтылу, Қысқы Азия ойындарын өткізу және күллі Ислам Конференциясы Ұйымына төраға болу сынды белестер елімізді әлем­ге танытты. Бұлардың бәрі – ТӘУЕЛСІЗДІК, ЕГЕ­МЕН­ДІКТІҢ жемістері. Аллаға шүкір, ата-баба арманы орындалды! Еліміз бағытын түзеді,  бірлігін, ынтымағын арттырды, абыройын кө­тер­ді. «Қазақстан» атты алып кемені сауат­ты басқарып, оны әлем төсімен нұрлы болашаққа, кемел келешекке, жарқын көкжиекке жетелеген Елбасы мен Тәуелсіздік егіз ұғымға айналды. Сонда сол бір қиын-қыстау кезеңде Елба­сына қанат бітірген, сенімділікке бас­­та­ған қандай күш-құдірет еді?! Құл­дық қа­мытынан кеше ғана шыққан халық қа­лай­ша мұндай ғасыр жобасына қол созды?! Бұл ең алдымен, осынау тәуел­сіз­дік дүм­пуімен бірге көтерілген бұла күш, көшпелі дала ұрпағы – қазақ бол­мы­сында ежелден қаланған асау арын­ның арқасында, сол күшті бір арнаға сауат­ты тоғыстыра білген Елбасының ерік-жігерімен іске асты. Ұлт бойында бұққан, бұғауланған сол бұла күш бос­тандық алысымен жанартаудай атыл­ды. Ұлттық рух күңірене қопарылды. Сол ерекше көшкін-қозғалыстың ба­сында ұлы тұлға Нұрсұлтан Назарбаев тұрды. Жанар­таудай дүмпіген қазақ пассио­нар­лығын Президент осы тұста жаппай жа­сам­паз­дық­қа бағыттады. Ұлы Дала жиыр­ма жыл ұдайы үздіксіз жаңару, жаңғыру үстінде келеді. «Адамның өмір сүру мақсаты ең жоғарғы бақытқа жету болғандықтан, ол адам бақыт не екенін білуі қажет және өзі­нің мақсатына ұмтылуы қажет. Сонан кейін ол бақытқа жету үшін не істеуі тиіс еке­нін біліп алуы қажет», деген екен атақ­ты ойшыл ғалым бабамыз Әбу Насыр Әл-Фараби. Сол айтпақшы, Нұрсұлтан Әбіш­ұлы бақытқа жету үшін не істеуі тиіс екенін нақты білді және аянбай еңбек етуде. Елбасы және әлем мойындаған Ассамблея Өткен ғасырдың соңында Кеңес Ода­ғы тарап, оның орнында жас, тәуелсіз елдер пайда болған кезеңде, АҚШ-тың әйгілі идеологы Збигнев Бжезинский “Үл­кен шахмат тақтасы. Американың басымдығы және мұның геостратегиялық қажеттілігі” деп аталатын атышулы ең­бегін жарыққа шығарып, әлемдік жаңа дау-жанжалдар мен қақтығыстар орын алады деп болжам жасады. Аталған кітапта автор Қазақ­станды негізгі қақ­ты­ғыс алаңдарының бірі деп нақты атады. Алайда таразы-уақыт Бзежинский мыр­­заның қателескенін көрсетті. Елба­сы­ның салиқалы саясатының арқасында елдегі барлық ұлт пен ұлысты ұйыстырған, дамудың даңғыл жолына түскен жас, жігерлі мемлекет дамудың өзіндік үлгісін қалыптастырды. Шет мемлекеттердің дуа­лы ауызды сарапшылары “қазақстан­дық үлгі” туралы сөз ете бастады. Қысқа мерзімде бейбітшілік белдеуіне, ізгілік мекеніне айналып үлгерген ел туралы дүние жүзінің белді, белгілі басылым­да­ры жары­са жазды. Мәселен, Қазақстанға ресми сапармен келген Рим Папасы  И?????оанн   П?????авел  II «Ұлы Далада салтанат құр­ған бейбітшілік көпұлтты мемлекетте де тыныштық сақ­тауға болатындығын дәлелдеп берді», деп өз ризашылығын біл­дірсе, Біріккен Ұлт­тар Ұйымының бұрынғы Бас хатшысы Кофи Аннан: «Қа­зақстанның іс-тәжірибесі ұлтаралық және конфессияаралық сан-алуандыққа кесір емес, игілік ретінде қа­рау керек екендігін көрсетті. Республика көптеген басқа елдерге үлгі бола алады», деп мә­лім­деді. Ұлыбританияның экс-пре­мьер-министрі Маргарет Тэтчер ханым Қазақ­стан Президентіне жолдаған ха­тын­да: «Тәуелсіздік алған сәттен бастап Сіздің көрегендік саясатыңыз елді бостандыққа апаратын жолға алып шықты. Пессимистер, бәлкім, Сіздің еліңіздің этностық және діни әрқилылығы ұлттарды жан­жал­дас­тыр­май қоймайды, сөйтіп, Қазақ­станды әлсіретеді деп үміттенген болар. Алайда бәрі керісінше болып шықты. Қазақстан өзінің әралуандығының арқа­сын­да гүлде­ніп келеді және өзінің әр­алуан дәстүрлер мен діни сенімдерге бай­лығының арқа­сында қуатына қуат қосуда. Сіздер басқаларға үлгі болдыңыз­дар», деп Мемлекет басшысын ел жетістіктерімен шын жүректен құттықтады. Қазақ билерінің атасы, әйгілі Майқы бидің «Хан әділ болса, халық ынтымақты болады» деген ұлы сөзі бар. Осы қағиданы басшылық еткен Ұлт көшбасшысы мемлекет, халық ісінде кеңестің, бірліктің, ын­тымақтың рөлінің зор екендігін әрдайым есте ұстады, Ынтымақ пен Бірлікті бүгінгі Қа­зақстанның берік ұстанған нақты идео­ло­гиясы, ішкі саясат негізіне айналдыра білді. Елбасының тікелей бастамасымен, еліміздегі береке мен бірліктің мекені Қазақ­стан халқы Ассамблеясы құрылды. Қазіргі таңда, шығу тегі әртүрлі, мақ­саттары ор­тақ мыңдаған қазақстандықтар Ассамблея қанатының астында ел алдына қойылған ортақ мақсаттарды қызу іске асыруда. Тағдыр әртүрлі ұлт пен ұлыс өкіл­де­рін қазақтың дархан даласына қоныс тепкізді. Аузын ашса жүрегі көрінетін кең­пейілді қазақ халқының ыстық мейірі­мі­нің арқа­сында тағдыр тәлкегіне ұшы­ра­ған көпте­ген өзге ұлт өкілдері ұрпағын, қасиетті шаңырағын сақтап қалды. «Бірлік бар жерде тірлік бар» деп бекерге айтылмаса керек. Бірлігі жарасқан елдің босағасына береке ұялайтыны бесенеден белгілі. Елбасы Қазақстан хал­қын «...жұмған жұдырықтай бірліктің арқа­сын­да алмайтын асу, жеңбейтін кедергі болмайтынына» сендіріп, еліміздегі сан түрлі этнос өкілдерін қоғамдық ұйысуға, жарасты ынтымаққа бастады. Елбасы алғаш Ассамблеяны құру туралы Жарлыққа қол қойған күннен бастап, аталған ұйым Қазақстанның қоғам­дық-саяси өмірінің бел ортасынан көрінді. Маңызды мемлекеттік шешімдер мен Ел­ба­сы бастамаларына қолдау көрсетіп, мемлекеттік мүдденің жүзеге асуын қам­та­ма­сыз етті. Түркі дүниесінің қос алыбы Ер Абылай, Махатма Ганди, Махатхир Мохаммад, Ли Куан Ю, Дэн Сяопин сын­ды өз халықтарының ұлы тұлғалары шешуші кезеңде тарих өмірге әкелген тұлға­лар. Халықтың басына түскен тау­қымет ел қабырғасын қайыстырғанда бел шеше іске кіріскен, қиынға мойымаған өр тұлғаның бірі де бірегейі Елбасы Нұрсұлтан Әбіш­ұлы Назарбаев. Жақында түркі жұртының ұлы тұлға­сы, түрік халқының арысы Мұстафа Кемал өмірі, ойлары туралы кітапқа тап болдым. Қарап отырсам, дүниенің екі құрлығында, әртүрлі уақыт аралығында өмірге келген, бірі түрік, бірі қазақ, алайда түбі бір түркі халқының өкілі сана­латын қос Тұлға толғамдарында ұқсас­тықтар өте көп екен. Бұл тіпті ұқсастық та емес, дұрысы – бірін-бірі толықтыру деп айтқан жөн шығар. Ататүрік – тек өз халқының, өз елінің ғана емес, бүкіл түркі әлемінің ұлы пер­зент­терінің бірі. Ол өзінің бүкіл саналы өмі­рін туған халқының жарқын болаша­ғы­на, туған елінің тәуелсіздігіне, тұтас­ты­ғы­на, бірлігіне, ана тілі мен ұлттық мәде­ние­тінің дамуына, өркендеуіне арна­ды. Ата­түрік қиын-қыстау кезеңде ұлт-азаттық кү­ресін басқарып, туған елін ғасырлар бой­ына созылған сұлтандар әуле­тінің өзара қырқысынан, империалистік мемлекет­тер­дің Түркияны бөл­шек­теп, әлем картасынан сызып тастау жөніндегі арам пиғылынан құтқарды. Елбасы Нұрсұлтан Әбішұлы кеңестік кезеңде әлсіреген, күрделі «өтпелі кезең­де» тұралап қалған ел экономикасының әлеуетін арттырды, Қазақстанды әлем елдері құрметтейтін, сыйлайтын деңгейге жет­кізді. Қазақстан халқының өзіндік ұлт­тық қасиеттерінің қайта қалыптасуы­на, Ата­мекеннен кезінде босып кеткен, қи­тұр­қы саясат кесірінен шекараның арғы бетінде қалып қойған мыңдаған қан­дастардың туған жерге оралуына мүмкіндік туғызды. Елдіктің негізі – Ұлттық Рух, Елдік Сана болса, Елбасының салиқалы саяса­ты­ның арқасында ел мен жерге деген сүйіс­пен­шілік қасиеті дарыған, егеменді елге аянбай қызмет ететін, алғыр да жү­ректі жастардың тұтас толқыны өсіп жетілді. Ататүрік өзінің бір сөзінде «Мен қажет болса, ұлтым үшін өз өмірімді де қиямын! Мен үшін ең ұлы қорғаныс ұясы, ең ұлы көмек көзі – ұлтымның кеудесі. Сон­дық­тан да мен ұлтымның кеудесін ешкімге бастыр­мау үшін барымды саламын!» деген екен. Ұлт көшбасшысы Нұр­сұл­тан Әбіш­ұлы «Отандас­та­рымнан бөлек уайымым да жоқ, олардан бөлек қай­ғым да жоқ. Нені де болса елмен бірге көремін, елмен бірге төземін, елмен бірге жеңе­мін», деп отандастарының жігерін, патриоттық сезімін қайрайды. Отанын шексіз сүйген осы бір қос ға­жай­ып сөздер, ерлік пен елдік кемесін тәуе­кел дариясына түсірген, туған жері үшін кез келген ауыртпалыққа дайын ұлы Тұлға­лар­дың кесектігін, кісілік ірілігін айқын көрсетеді. Ұлт көшбасшысы және «ІЗГІЛІК» идеясы Осы жылдың сәуір айын­да елімізде Президент сай­лауы өтті. Сайлау қоры­тын­дысы бойынша Елбасы Нұр­сұлтан Әбіш­ұлы айқын ба­сым­дықпен жеңіске жетті. Ха­лықтың қалаулы басшысы егемендіктің берік іргесі екен­­дігін және бір рет дә­лелдеді. Халық не үшін Елбасы Нұрсұлтан Әбішұлын Президент етіп қайта сайлады? Шын мәнінде 90 пайыздан артық дауыс жинаған Мемлекет басшысы жеңіске көп уақыт бұрын жетіп қойған. Елбасы өткен ғасырдың соңғы онжылдығында елдің сын­дарлы өркендеуін қамтамасыз ететін «Қазақ­стан-2030» стратегиялық жоспары­мен, оны сатылап іске асырумен жеңіске жет­ті. Тұлға халықты сендіре алса, атқарған ісімен ғана  сенімге  ие болады. Ал, тұтас халықты сендіріп қана қоймай, соңынан ілестіру үшін халық алдында қыруар тірлік істеу керек. Елбасы Назарбаев өз бой­ындағы тума талантымен, өмірлік тәжі­ри­­бесімен қалыптасқан қазақи сабырлы­лығы мен даналығы арқасында әрқашан елмен бірге болу, оның басына түскен ауыртпалықтарды бірге көтеруге әр­дайым дайындығымен ерекшеленеді. Өткен жылы көктем басында Алматы облысы Қызылағаш ауылында орын алған та­биғат апатынан соң Елбасы апат зар­дап­тарын жою жұмыстарын тікелей бақы­лауы­на алды. Жиі-жиі Үкімет мүшелерін жи­нап, мәжілістер өткізді, нақты тапсыр­малар жүктеді. «Ел іші – алтын бесік» дегендей, Елбасының тікелей бақылауымен алты айға жетпейтін уақыт аралығында жұ­мырт­қадай жаңа ауыл өмірге келді. Елбасы жаңадан салынған ауылға атбасын тіреді, халықтың жай-күйін сұра­ды. Аз уақыт ішінде тегіс жерде дүниеге келген ауылды көрген ха­лық еліміздің күш-қуатын, қар­ым-қабілетін шын түйсінді, болашаққа деген сенімі бірнеше есе артты. Мұндай мы­сал­дарды ондап, жүздеп келтіре беруге болады. Кемеңгерлік айшығы «Кемеңгер деп тек өз ісінен ләззат алатын, қиындыққа қарамастан жұмыс істейтін адамды айтады. Бұл ағынға кедергі құрсаң, ол өзен болып бәрінің талқанын шығарып шайып кетеді», деген екен ұлы Стендаль. Сол айтпақшы, егемендік тарихын­да­ғы тұңғыш сөзінде «Тәуелсіздіктің біздің бәрімізге артар міндеті мол. Енді еңселі ел болудың жолына шындап түсуіміз керек. Әуле­тіміздің асуы да, дәулетіміздің тасуы да өз қолымызда. Кең-байтақ жері­міз­дің байлығы осы даланың түпкілікті халқына да, тағдыр қосып, бірге өмір сүріп жатқан өзге ұлт өкілдеріне де мо­лы­нан жетеді. Тарих көші ұзақ. Асықсақ та аптықпайық. Қазақстанның көпұлтты халқының жұлды­зы жоғары болатынына, туған елімізде дәулетті де сәулетті өмір орнайтынына кәміл сенемін. Сенімнен айырылмайық, бауырларым», – деген Ел­басы елдіктің, ел болудың тар жол, тайғақ кешулі қасиетті сапары мен азаттықтың арпалысқа толы ақ жолында аянбады, тәуелсіз елдің іргетасын берік қалады. Ел басы. Ел тәуелсіздігі. Ел ертеңі. Үш сөз. Бір-біріне етене жақын, бір-бірін то­лық­тыратын, өзара сабақтас сөздер. Елба­сы – қазақ халқына Тәңірдің жасаған тартуы. Еліміз тәуелсіздікке қол жеткізген елең-алаң кезеңнен бастап, Мемлекет басшысы халқының дәулетін асырды, сәулетін т??????асытты. Халықты қиындыққа мойымай, батыл кадам жасай берсе, түбі жақсылықтың боларына, жарқын күннің туарына сендіре білді. Сол жарқын күн халық басына тұрақтады. Бас-аяғы жиырма жылға жуық уақыттың ішінде Елбасының бастамасымен еліміз әлем таңқалардай болып өзгерді. Елбасының, Ұлт көшбасшысының ең­бе­гі мен беделін оның өткен қызметін баян­дау және ол туралы басқалардың ой-пікірін жеткізу арқылы да бағалауға болады. Ұлы адамдар, Көшбасшылар туралы жазу қиын. Ол туралы көп жазылып жат­қандықтан қайталау бола ма деп те қым­сынасың. Дегенмен де, қайталаудың кездесуі ол туралы жазылғандардың шын­дық екендігін тағы бір дәлелдей түс­ке­ніне де қуа­насың, әрі мақтан етесің. Ұлт көшбас­шы­сының туған күніне және Астана кү­ніне мерейтойлық лебіз білдіруі­міз Елба­сы­мыздың сан қырлы таланты мен сан салалы қызметінің ел Тәуелсіз­дігін алу мен оны сақтап қалу жолын­да­ғы орасан зор еңбегін атап өтуімізді және құттықтау-тілек рәсімімізді ғана білдіреді. Бұл құттықтау мақтау емес, мақтану, ұлылардың ұлағатын ұмытпау, ел бола­мыз деген халықтың тарих алдындағы па­рызын білдіру ғана. Ералы ТОҒЖАНОВ, Қазақстан халқы Ассамблеясы Төрағасының орынбасары, Хатшылық меңгерушісі.