Ислам әлемі жаңару мен жаңғыруды жақтайды

Кеше Тәуелсіздік сарайында 3 күнге созылған Ислам Ын­тымақтастық Ұйымы (ИЫҰ) Сыртқы істер министрлерінің 38-ші кеңесі өз жұмысын аяқ­тады. Кеңес жұмысы алдыңғы жұмыс күндеріндегідей бұқа­ралық ақпарат құралдарының қатысуынсыз жабық есік жағ­дайында өткізілді. Кеңес оты­рысы қорытындысында ИЫҰ СІМ Кеңесі Астана дек­ла­ра­ция­сын қабылдады. Бұқаралық ақпарат құралдары өкілдеріне кіруге рұқсат етілген кезде ИЫҰ Бас хатшысы Экме­леддин Ихсаноғлы соңғы сессия жұмысын қорытындылап жатты. Ол Қа­зақстанға өз тарапынан қазақы қонақ­жай­лығы үшін, қол­дауы мен жомарт ұйымдас­ты­ру­шылығы үшін алғысын жеткізді. Бұдан соң сөз алған еліміз Сыртқы істер министрі, Кеңес төрағасы Ержан Қазыханов ИЫҰ Бас хат­шы­сына Қазақстан мен оның халқының және Елбасы Нұрсұлтан Назарбаевтың атына айтылған жылы лебіздеріне, ықыласына алғысын жеткізді. Бұдан соң бірқатар ел делегация­лары­ның басшылары сөз сұрады. Ал­ды­мен Алжир делегациясының бас­шы­сы Абдельхамид Теммар ИЫҰ-ның 38-ші СІМК-ге қатысушы елдер атынан ризашылығын білдірді. «Қазақстанның қонақжайлығына алғысымызды айта отырып, бұл елдің қол жеткізіп келе жатқан биік жетістіктерімен шын жү­рек­тен құттықтаймыз», – деді Алжир делегациясының басшысы. «Біз Қа­зақ­стан Президентінің баяндамасынан ша­быт алдық. Мұсылман үмбеті өмірлік маңызды салаларда бірқатар маңызды міндеттерді бастан өткеріп жатқан кезде, Қазақстан әлем мойындаған мүм­кін­діктерін, толеранттылығы мен көре­генділігін қолдана отырып, өздеріне жүктелген міндетті абыройлы  атқарып шығады деген ойдамыз», деді ол. Марокконың Сыртқы істер бой­ын­ша мемлекеттік хатшысы Латифа Ахар­баш та өз елі атынан 38-ші ИЫҰ СІМК-ні табысты өткізуге бар жағдайды жасаған бауырлас ел Қазақстанға зор ықыласын жеткізуді өзіне құрмет деп санайтындығын айтты. «Бүгінгі отырыс өз тарихи жетістігіне жеткендігіне сенімдіміз. Ұйымның атауы өзгергеннен кейін мұсылман үмбетінің келешектегі дамуына жаңа серпін береміз деп ойлаймын», деді ол. Бұдан соң сөз алған Сирия Сыртқы істер министрінің орынбасары Фейсал Әл-Микдад осы кеңесте қол жеткізген жетістіктер үшін мақтаныш сезімінде екенін айтып өтті. «Қазақстанның шебер төрағалығына, біздің пікірталас­тары­мыз бен талқылауларымызды, әсі­ре­се, келіссөздер барысын епті бас­қар­ғандығы үшін алғысымды айтамын. Мен Бас хатшы сөзіне қосыла отырып, шынайы әріптестік рухында жүргі­зіл­ген жұмыстарды ерекше атап өткім келеді», – деді ол. ИЫҰ Сыртқы істер министрлері кеңесі 38-ші сессиясының жабылу сал­та­натында ұйымның Бас хатшысы Э.Их­саноғлы Астанада Ислам Ынты­мақ­тастық Ұйымының толық құқықты мү­шесі болуға және бақылаушы мәрте­бе­сін алуға ниетті елдер үшін жаңа талаптар әзірленгендігін мәлімдеді. «Ұйымға осы негізде бірқатар өтініштер бар. Олардың кейбірі әлі ресми өтініш ретінде қабылданған жоқ. Өйткені, бар­лығы да оған сәйкес талаптардың қа­шан қабылданатындығын күтіп отыр. Конго, Маврикия және Кения сияқты елдердің ұйымның толық құқықты мүшесі болу туралы бұрын білдірген өтініштері бар. Сыртқы істер министрлері кеңесі талаптарды бекіткендіктен, ол елдерге осы талаптарды жібереміз де оларды ескере отырып өтініш­те­рін қайтадан жіберуді сұраймыз», – деді ИЫҰ Бас хатшысы. Э.Ихсан­оғлы­ның  айтуынша, Оңтүстік Африка Рес­пуб­ликасы, Шри-Ланка, Филиппин, Сер­бия, Непал, Беларусь және Бразилия сияқты елдер бақылаушы мәртебесін алуға өтініш білдіріпті. ИЫҰ СІМК 38-ші сессиясының қорытынды баспасөз мәслихатында еліміз Сыртқы істер министрі Ержан Қа­зы­ханов кезекті ИЫҰ СІМК өз жұмы­сын сәтті аяқтағандығын хабарлады. Ке­ңесте күн тәртібіндегі барлық мәсе­ле­лер қаралып, өте табысты өтті. Бұл қа­тысушылардың ортақ жеңісі деп ой­лаймын. Астанада өткен басқосудың Қазақстан және басқа да мүше мемлекеттер үшін де маңызы зор. Атап айт­сақ, ұйымның аты Ислам Ынты­мақ­тастық Ұйымы болып өзгерді. Жаңа таң­басы бекітілді. Екіншіден, жаңа құ­ры­лым, адам құқықтары жөніндегі тұ­рақты комиссия құрылды. Үшіншіден, ұйым мандатына кіретін мәселелер шеңбері пысықталып, тұрақты даму мен қауіпсіздікті қамтамасыз ету проб­лемалары ортаға салынды. Саяси, сауда және экономикалық, гуманитарлық са­ла­лардағы ортақ мүддемізді қорғау қадамдары мақұлданды. Әлемнің жауы­на айналған қақтығыстарды шешу жол­дары туралы пікір алмастық. Ұйымның Сыртқы істер министрлері кеңесіндегі төрағалық бірауыздан Қазақстанға өтті. Бұл – Елбасының көп жылғы қажырлы еңбегі мен биік халықаралық беделінің жемісі. Қазақстан халқының үлкен же­ңісі, елдігіміздің мерейі үстем бол­ғанды­ғының белгісі, деді Е.Қазыханов. Келесі кезекте ол Кеңес жұмысын қорытындылай келе, жиынның барлық қатысушылар үшін маңызды екендігіне тоқталды. ИЫҰ әлемдегі БҰҰ-дан кейінгі ең үлкен ұйым. Қазіргідей мұсыл­ман әлемінің қиын-қыстау кезеңінде осындай абыройлы миссия үшін жас, тәуелсіз Қазақстанның таңдалуы үлкен жауапкершілік жүктейді. Біз ИЫҰ өмі­ріне жаңа леп әкелуіміз керек. Солтүс­тік Африкада орын алып отырған жағ­дайлар, сонымен қатар, Таяу Шы­ғыс­тағы оқиғалар саяси, мәдени жаңа реформалар мен жаңғырудың қажеттілі­гі­нің шынайы көрінісі болып табылады. Е.Қазыханов сөзін төраға ретінде Қа­зақстан ислам әлемін бірлікке, тұтас­тық­қа шақыру жауапкершілігін  толық­тай сезінеді деп жалғады. Біз саяси комитет аясында Палестинаға қатысты мәселелерді, араб-израиль қақтығысын, мұсылман әлемінің түрлі аймақтарын­да­ғы проблемаларды, Ливияға қатысты мәселелерді талқыладық. Сондай-ақ Ауғанстанды оңалту үшін әлеуметтік-эко­номикалық көмек көрсетуді, түрлі аймақтық ұйымдармен әріптестікті да­мытуды қарастырдық. Қарусыздану мә­се­лесін, лаңкестікке, экстремизмге қар­сы күрес, заңсыз есірткі саудасы, адам құқын аяққа басу, белгілі бір дінді қа­ралау насихатына қарсы күрес, исламофобия мәселелерін кеңінен талқы­ла­дық. Тек осы сессия шеңберінде біз 100-ден аса қарар, ал ұйым шеңберінде онжылдық жоспар қабылдадық, деді Е.Қазыханов. Төраға ретінде Қазақстан алдында Астанада қабылданған қарар­лар мен шешімдерді орындау міндеті тұр. Осы орайда Қазақстан қабыл­данған шешімдерді жүзеге асыру ісіндегі жауапкершіліктің бір бөлігін өз мойнына алады, деді ол. Баспасөз мәслихатында ИЫҰ СІМК Бас хатшысы Экмеледдин Ихсаноғлы Астанада өткен Кеңес тарихта жаңа белес ретінде қалатындығын мәлімдеді. Менің ойымша, бұл кеңес ИЫҰ-ның жаңа прогресс және реформалар бас­тауындағы  елеулі кезеңі ретінде тарихта қалады. Мен Кеңес жұмысын қандай нәтижеге қол жеткіздік және Астана рухын қалай сезіндім деген екі аспекті тұрғысынан қарастырамын. Қол жеткізген нәтиже бір кезеңнің ғана қоры­тындысы емес. Бұл жалғаспалы рефор­маларды қамтитын өте ұзақ жұмыстар барысы, деді Бас хатшы. Осылайша Қазақстанның ұйымның төрағасы ретінде ИКҰ атауы мен белгісін өзгерту туралы ұсынысы қабыл­дан­ды. Бұл әрекет арқылы ислам әлемі өз­ге­рістер мен бейімделуге, жаңару мен жаң­ғыруға дайын екендігін көрсетті. Астанада мақсатты, ашық талқылаулар арқылы ұйымның тұжырымдамаларын жаңартуға мүмкіндік туды. Олар ИЫҰ Жарғысында көрініс тауып, келешектегі қаралатын мәселелер анықталды. Төрағалық кезінде Қазақстан Палес­ти­на­ның 1967 жылға дейінгі шекарасын қалпына келтіру бойынша жұмыстар жүргізуді, сондай-ақ ИЫҰ-ның басқа халықаралық ұйымдармен әріптестігін кеңейту бойынша қызметтесуді жоспарлап отыр. Солтүстік Африкада бейбіт процесті алға жылжытып, ядролық қаруды таратпау және қарусыздану мәселесі бойынша жұмыс істемек ниетте. Ал келесі ИЫҰ-ның СІМ Кеңесі Джибут мемлекетінде өтпек. Венера ТҮГЕЛБАЙ. Суретті түсірген Орынбай БАЛМҰРАТ.