«Мың бір түнді оқыдыңыз ба, мырза?..»

Осы сауалды министрлер мен әкім­дер­ге қойсақ, біразы: «Иә, оқыдым» деп жауап берсе, көбі басын шайқап, көзімен жер шұқып қалатын сияқты. Себебі әйгілі ертегідегі түн жамыла жұрт таны­­май қа­латындай қарапайым киініп, Бағдат ш­а­һарын аралап, халықтың шынайы жағ­дайын, шын пікірін білуді жөн көрген Һарон Рашид халифа сияқты анда-санда «аспаннан жерге түсіп», қағаз бетіндегі және іс жүзіндегі ахуалды салыс­тырып жүрген шенеуніктер шамалы-ау.

03 Қараша, 2021

«Жеті жарғыны» неге жоқтай береміз?

Халқымыз үшін қадірлі Ұлт, Тіл, Тәуелсіздік дейтін үш қасиетті ұғымның тұғырын бекітіп, тамырын тереңдете түсетін Заң деген түсінік бар. Өйткені заң қай тілде сөйлеп, кімнің жоғын жоқтаса, түбінде сол ұлтқа қызмет етеді. Ал тәуелсіз мемлекетте заңмен бекітілген әрбір норма сол ұлттың кәдесіне жарауы қажет. Бір қарағанда, жалпақ жұртқа түсінікті қарапайым аксиома...

02 Қараша, 2021

Шыны үй және шыны жүрек

Зау көкке мойнын созған зәулім үйлерге көз салғанда сан алуан күйді кешесіз. Біздің балалығымыз өткен бәкене бойлы бес қабатты сұр үйлерді сүріп өткендей, жадағай өмірді жарып шыққандай, жаңа заманның белгісіндей асқақ та сәнді үйлерге қарап тұрып, кеудеңді қуаныш кернесе, кейде көп терезелерден кезектесе жанып-өшіп жатқан шамдарға қарап, адамдардың қилы тағдыры жайлы ойға батасыз.

01 Қараша, 2021

Таңбалау және бизнестегі байбалам

Сырттан тасығанымыз, өзіміз өндір­ге­німіз бар, сөрелердегі тауарларды түгелдей таңбалау қаншалықты қисынды? Осы мәселе қозғалса болғаны, өндірушілер неге байбалам салып шыға келеді? Шын­дығында тауарларды таңбалау баға­лар­дың қымбаттап, өнімнің азаюына алып келуі мүмкін бе?

28 Қазан, 2021

Шенеуніктер «гигантоманиядан» қашан айығады?

Бұдан бірер жыл бұрын жолымыз түсіп, Рим қаласында болғанымызда италиялықтардың үнемшілдігіне қайран қалғанбыз. Мәселен, жылына жер-жаһаннан миллиондаған турист келетін көне де ғажайып қаланың ертеде кеспетас төселген алаңдарының уақыт өте келе сәл ғана сәні тайған тұстарын біз сияқты, «қонақтардан ұят болады» деп ауыстыра бермейді екен.

27 Қазан, 2021

Күлкіні азайтсақ қайтеді?

Тәуелсіздікті енді алған алғашқы жыл­дардағы саяси әлеуметтік ахуалды жас буын жақсы білмейді. Жалпы кез кел­ген адам не нәрсеге болсын біржақты үкім айт­па­ға­ны дұрыс. Бірақ сол кездегі жағ­дай туралы бүгінгі аға буын, зиялы қауым әлдебір сұмдықтарды абайсызда өздері айтып қалғанда не деріңді білмей қаласың.

26 Қазан, 2021

Ізгілік жаршысы

Өткен аптада Мәжілісте Қылмыстық кодекске өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы заң жобасы бірінші оқылымда мақұлданды. Құжатқа сәйкес, өлім жазасына қатысты бірқатар бап алынып тасталмақ. Бұл – гуманизмге жол ашатын маңызды қадам екені сөзсіз.

22 Қазан, 2021

Сына қаққандар сотта жеңіліп қалды

Жақында Нұр-Сұлтан қаласында Жанат Малгелдинов есімді адвокат елорданың ең көрікті жері Ботаникалық саябақты бойлай салынған Түркістан көшесінен тұрғын үй тұрғызбақ болған компанияны соттың бірінші сатысында жеңіп шықты. Осы жаңалықты адвокаттың өз аузынан естігінде басында таңданып қалдық. Әрине, бұл таңданысымыздың да себебі жоқ емес еді.

20 Қазан, 2021

Қазақтың қайырымдылығы

Жуықта жолымыз түсіп елорданың ескі бөлігіндегі «Сапаржай» автобекеті маңында орналасқан «Қайырымдылық» орталығына бардық. Кіреберістегі қоршау – кеңсенің қасында бір топ адам тұр. Дені – жас­тар. Олар ортаға тасталған тілдей қа­ғаз­дарды бір-бірден суырып әкетіп жатыр. Бұл қағаз-тізімде қалада тұратын же­­тім-жесір немесе жоқшылыққа тап бол­ған кедей отбасылардың мекенжайы жа­зылып, оларға нендей көмек қажет­ті­лі­гі көрсетіліпті. Мұнда жиналған қайы­рымды азаматтар қағазда жазылған тізім ішінен қолайлысын таңдап алып, ша­ма­сы келетін істерге тегін көмек жасау­ға талпынып жатқанына куә болдық.

19 Қазан, 2021

Өңірлердегі жемқорлықты ауыздықтау амалы

Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев былтырғы Жолдауында мемле­кет­т­ік аппарат қызметкерлерінің санын 25 пайызға қысқарту мерзімін жедел­детуді тапсыра отырып: «Үнем­делген қара­жаттың есебінен қалған қызмет­кер­лердің жалақысын көбейтетін боламыз. Еңбекақысы аз мемлекеттік қыз­меттің қо­ғам үшін пайдасынан зияны көп», деген болатын. Президенттің бұл сөзі қазіргі өмір шындығына сүйеніп ай­тыл­ған­ды­ғы­на шәк жоқ.

18 Қазан, 2021

«Измдердің» бәрін исламға телуден сақ болайық

Елдің бәріне мәлім, батыстық бұқара­лық ақпарат құралдары ислам десе, оның соңына экстремизм, терроризм, фундаментализм дегенді қосып айтпаса ішкен астары бойына жұқпайтындай. Оған тіпті бой да үйреніп барады. Бірақ адамзат тарихындағы қанды қасап қырғындарға көз жүгіртіп көрейікші.

14 Қазан, 2021

Ақылы ақыл айтқыштар

Түнеу күні қым-қуыт тірліктің қуыс-қуысымен, жауын-жауынның арасында жұмыс орнымызға жақын жердегі кітап дүкеніне бас сұқтық. Кейде қалтаңда ар­тық ақшаң болмаса да сол бір жып-жылы дана да момын, кемел де керемет мекенге жалқы сәт болсын жолай кіріп-шыққың келіп тұрады ғой. Біз де сол сағынышпен, сол аңсармен ақылдың асыл қазынасы үйілген ақ зер бөлменің есігіне ендік.

13 Қазан, 2021

Той – офлайн, журналистер – онлайн

Елде эпидемиялық жағдай тұ­рақ­тал­ды. Карантин шаралары да жұм­сар­ды. Бұ­рынғыдай қатаң локдаун жоқ. Тіпті қа­зақтың тойына да рұқсат берілді. Бірақ ше­неуніктер мен журналистер ара­сын­да­ғы байланыс қана әлі онлайн кү­йінде тұр.

13 Қазан, 2021

Салынған жолды сақтау қиын

Nur Otan партиясының 2025 жыл­ға дейінгі «Өзгерістер жолы: әр аза­матқа лайықты өмір» сайлауалды бағ­дар­ламасында әрбір тірек ауылға бара­тын жалпы ұзындығы 27 мың километр жергілікті жолдар жөнделіп, олар­дың жақсы және қанағаттанарлық жағ­дай­дағы үлесін 95 пайызға жеткізу көз­­дел­­ген. Қазір өңірлерде осы мақ­сатты орын­дау жолында қыруар жұ­мыс ат­қа­ры­лып жатқандығы жайлы жа­ғым­­ды хабарды жиі естіп, ауылдағы аға­йын­­дардың көбінің жандарына батып, жанай­қайларын шығарып келген күрмеулі мәсе­ленің түйіні тарқатыла түскеніне қуанып отырған жайымыз бар.

12 Қазан, 2021

«Бешбармақ» – бұрмаланған атау

Қазіргі таңда үлкен қалаларда, одан қалды халық жиірек қоныстанған кенттерде «Бешбармақ» немесе «Бесбармақ» дейтін атауға ие асхана, дәмхана, мейрамханалар баршылық. Тіпті дүкен сөрелерінде сам­сап тұрған «Бесмармачная» атты кес­пелер мен ұн жаймаларына көзіміз үй­ренгелі қашан. Қызық болғанда бұл тер­минді шетелдіктер, одан қалды тарихи санасы бұлыңғырланған өз ағайын­да­рымыз ұлттық құндылық ретінде қабылдайды. Бірнеше жылдың алдында Ташкент шаһарына жолымыз түсті. Қала орталығындағы үлкен асханадан ас ішуге бардық. Мәзірдің дәл басында «Қазақтың ұлттық тағамы» деген титул тағынып баяғы «Бешбармақ» бедірейіп тұр.

11 Қазан, 2021

Кейнс теориясы

Өркениетті елдер нарықтық қарым-қатынасты бетімен жіберіп отырған жоқ. Бәрі де мемлекеттік мүддені қорғау мақсатында экономиканы реттеу мәселесімен терең айналысады. Бұл – бүгінгі күннің талабы. Мұны кейнсшілдік дейді, яғни экономиканы мемлекет реттеуді жақтайтын экономикалық саясат.

08 Қазан, 2021

28-ден асқан – жас емес пе?

Жастар жылы деп жарияланған 2019 жылы еліміздің Тұңғыш Президенті – Елбасы Нұрсұлтан Назарбаевтың тапсырмасына сәйкес Нұр-Сұлтан, Алматы және Шымкент қалаларында жұмыс істейтін жастарға 3 мың пәтер сатып алу құқығынсыз жалға берілгені мәлім. Сөйтіп ірі мегаполистерде еңбек етіп жүрген соншама жас отбасылар мен жалғызбасты қыз-жігіттер қабырғаларын қайыстырып жүрген баспана мәселесін уақытша (бес жылға) болса да шешіп, қуанып қалды.

07 Қазан, 2021

Мұқағалидың «өресі»

Биыл туғанына 90 жыл толған ақиық ақын Мұқағали Мақатаевтың «Нені аңсаймын» атты жырында «Сені аңсаймын, қайнаған ақ бас тау­­лар, Ақ бас таулар – самайын ақ бас­қандар. Сені аңсаймын, қазіргі ақ бас шалдар, Бұрынғы өреден құрт ап қашқандар» дейтін бір шумақ тіркесі бар. Осында айталған «өре» атауы жайлы тәпсірлесек...

06 Қазан, 2021

«Бәріне пандемия кінәлі...»

Біздің халық қызық қой, жоқ жерден шу шығара салады. Токиодағы отан­дық спорт­шылардың төмен көрсет­кіш­теріне бола, спортшыларды былай қой­ғанда, спорт функционерлерін, жат­тық­тырушыларды жерден алып, жерге сал­ды ғой. Қазақстан 8 қола медаль алып, 83-ші орында қалып қойды деп шыр-пыр болады. Қола да болса медаль ғой, бір медаль алмағандар да бар шығар тегі. Сөйтсе, Токио Олимпиадасындағы сүрең­сіздікке ешкім кінәлі емес көрінеді. Бар кінә пандемияда?!.

03 Қазан, 2021

Қазақтың ағайынгершілігі

Әлемде ағайынгершілікті, туыстықты қатаң сақтай отырып, ұлт тұтастығы мен қоғам бірлігін реттеп келген жұрттың бірі − қазақ халқы. Мысалы, бабаларымыздан жеткен «Абысын тату болса ас көп...» немесе «Ағайынның азары болса да, безері жоқ» дейтін құнды тәмсілдер ұлтымыздың ағайынгершілік болмысынан хабар берсе, мұсылман үмбетінің пайғамбары Мұхаммед: «Кім ризық-несі­бесі көбейіп және ғұмырының ұзақ болуын қаласа, ағайынгершілік қарым-қатынасын күшейтіп, туған-туысына қарай­лассын» дейтін аса құнды өсиет қал­дырғаны бекер емес.

29 Қыркүйек, 2021