14-15 қыркүйекте Алматыдағы Арбат алаңы әркім іздегенін тапқан нағыз кітап патшалығына айналды. Алматы әкімдігі Мәдениет басқармасы және қаланың Орталықтандырылған кітапхана жүйесінің қолдауымен «Baurzhan foundation» қоры ұйымдастырған «Kitap Fest Almaty» кітап фестивалі өзінің онжылдығын атап өтті. Еліміздің кітап нарығындағы ең ірі фестиваль қала күні қарсаңында мегаполистің мәдени мазмұнын тереңдете түсті. 2014 жылы бастау алған фестиваль бүгінде әдеби мәдениетті насихаттаудың бірегей платформасы ретінде танылған және бұл дәстүрден биыл да жаңылған жоқ. Ерекшелігі сол, фестиваль 10 жылда алғаш рет екі күн қатарынан өтті, бұл мегаполистің кітапсүйер қауымын қуантпай қоймады.
Кітапсүйер қауым мен баспа саласының мамандарын сахнадан Архив, құжаттама және кітап ісі комитетінің өкілдері құттықтап, Мәдениет және ақпарат министрі Аида Балаеваның құттықтау хатын оқып берді.
«Kitap fest» – 2014 жылдан бері жыл сайын өткізіліп келе жатқан ел тұрғындарының өміріндегі мәдени-бұқаралық іс-шара. 10 жыл ішінде ол шығармашылық кездесулердің негізгі алаңына айналды, шарада авторлар мен баспалардың қатысуымен 500-ге жуық кітап ұсынылды, жәрмеңкелерге 300-ге жуық кітап дүкені қатысты.
«Келешек кітабы» ұранымен өткен мерейтойлық фестиваль түрлі бағдарламасымен, кең ауқымымен таңғалдырды. Ауқымды жобаның негізін қалаған, фестиваль идеясының авторы Жұлдыз Омарбектің айтуынша, «Kitap Fest Almaty» кітапсүйер қауымды, авторларды және әдебиет саласындағы жетекші сарапшыларды біріктірген нағыз мереке болды. Ол фестиваль кітапқа деген сүйіспеншіліктің рәмізіне еліміздегі кітап мәдениетін дамытудағы маңызды кезеңге айналғанын атап өтті. «Кітап – ұлт руханиятын дамытып, жас буынды ізгілікке тәрбиелеуде аса маңызды рөлге ие. «Kitap fest»-тің басқа фестивальдардан айырмашылығы неде? Біріншіден, «Kitap fest» – бұл еліміздегі жалғыз кітап фестивалі. Екіншіден, бұл жай ғана кітап жәрмеңкесі емес, біз мәдениетті және оқуға деген сүйіспеншілікті насихаттаймыз. Әрбір кітаптың өз оқырманы бар. Сол сияқты әр жазушының да өз аудиториясы бар. Жобаның мақсаты – оқырман мәдениетін дамытып, жазушылар мен оқырманға кездесу алаңын ұйымдастыру», – дейді Жұлдыз Омарбек.
Фестиваль өткен екі күнде көрермендер көптеген интерактивті ойын арқылы кітап әлемін шарлады. Жазушылармен кездесулер, балаларға арналған түрлі шеберлік сыныбы, көрме мен конкурс келушілердің назарынан тыс қалмады. Жетекші баспалар мен кітап дүкендерінің жәрмеңкелері кез келген талғамға сай кітаптар ұсынды, ал танымал тұлғалармен кездесулерде қазіргі әдебиеттегі трендтер мен жетістікке жетудің құпиялары айтылды.
Фестивальға 70-тен аса кітап дүкені мен баспа қатысты, жүздеген пікір жетекшісі сөз сөйледі, сондай-ақ отандық авторлардың сиясы кеуіп үлгермеген 50-ге жуық жаңа кітабының тұсауы кесілді. «Жазушылар шатырында» қаламгерлер оқырмандармен кездесу өткізіп, фестиваль қатысушылары әдебиеттегі болашақ ағымдар мен бағыттар туралы ой өрбітіп, мұндай шаралар елдің мәдени өсуі мен дамуына ықпал ететінін атап өтті.
«Биылғы фестивальға біз алғаш рет баспа ретінде қатысып отырмыз. Байқағанымыз – көркем әдебиет, балалар әдебиеті, нонфикс жанры, олардың барлығы бізде өте жақсы дамыған. Алайда ғылыми бағыттағы әдебиеттер мен баспалар өте аз. Сондықтан біз, былайша айтқанда, осы салаға үлес қосқымыз келеді. Келген қонақтар мен оқырмандардың шынайы көзқарасы мен қызығушылығы бізді бейжай қалдыра алмайды. Фестивальға жыл сайын қатысамыз деп үміттенеміз», деп атап өтті «Qalan Publishing» басшысы Садық Шерімбек.
Алматы төріндегі айтулы шараға шетелдік қонақтар да қатысты. Түркия елшілігінің өкілі Айхан Коркмаз фестивальдың ауқымы мен форматына таңданыс білдіріп, мұндай іс-шаралар арқылы мәдени тәжірибе алмасу және халықаралық байланыстарды нығайтудың маңыздылығына тоқталды. «Фестивальдың 10 жылдығы өте керемет өтіп жатыр! Мұндай іс-шаралар қоғам үшін, әсіресе жастар үшін өте маңызды. Біздің мақсат – екі ел арасындағы терең, тарихи және бауырластық байланысты көрсету. Фестивальмен әрі қарай да ынтымақтастығын арттырамыз деген үміттемін».
Баспа нарығы жұмысына кіріскелі екі жылға енді аяқ басқан «Алқа» баспасының жыл басында заманауи қазақ әйелінің образын бейнелеген повеске байқау жариялағанынан оқырман қауым хабардар. Ауқымды кітап көрмесінің аясында байқаудың қорытындысы жарияланып, жеңімпаздар марапатталды. Алғаш рет жарияланған әдеби жобада белгілі қаламгер, «Egemen Qazaqstan» газетінің ардагер журналисі Гүлзейнеп Сәдірқызы мен «Қағаз қала», «Ұмыт мені», «Періштелер жоқ жерөде» кітаптарымен оқырман жүрегіне жол тапқан Қанағат Әбілқайыр үміткерлер ішінен топ жарып шығып, үздік повесть үшін белгіленген құны 1 млн теңге «Алқа» сыйлығы қос авторға тең бөлініп берілді.
«Баяғыда Маман байлар өз қалтасынан қаржы шығарып, романға бәйге жариялағанын тарихтан білеміз, бүгінгі қазақ әйелінің образын бейнелейтін шығармаларға байқау жарияланғаны сол үрдістің заманауи әдебиетіміздегі көрінісі деп білемін. Жас болса да, белгілі руханият жанашырларына айналған Бану Дәулетбаева мен Баян Хасанованың «Алқа» баспасының әйелдер тақырыбындағы шығармаларға грант жариялауы әдебиет тарихында алғаш рет болып отырған шығар деп ойлаймын. Бұл нені білдіреді? Бұл біз өмір сүріп отырған қоғамның өскенін, идея авторларының заманауи ойлайтынын білдіреді. Біз заманға лайық жұмыс істеуіміз керек, оған қажетті бар мүмкіндік қарастырылған да. Сарапшы ретінде байқауға қатысқан шығармалардың бәрін де оқып, әрбірімен жете таныстым. Авторларға берілген уақыт аздау болды әрі олардың шығармашылық әлеуетінің де әртүрлі болуы заңды, дегенмен қоржынға түскен дүниелердің ішінде жақсы шығармалар бар. Алдағы уақытта әдебиеттегі осы тектес игі бастамаларға демеушілер тарапынан қолдау білдіріліп жатса, құба-құп. «Алқа» баспасының бұл бәйгесін болашағы зор жоба, маңызды грант деп есептеймін», дейді Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері, белгілі әдебиет сыншысы, мәдениеттанушы Әлия Бөпежанова.
Әлия Қаһарманқызы бастаған, құрамында Гүлмира Сәулембек, Айнұр Төлеу, Әсия Бағдәулетқызы сынды әдебиет пен өнердегі әйелдер бейнесін әр қырынан зерттеп жүрген қазылар алқасы үздік деп таныған шығарманың жаңалығы туралы автордың өзінен сұрағанды жөн көрдік. Саналы ғұмырының жарты ғасырға жуық бөлігін журналистикаға арнап, бас басылымның бетінде әйелдер тақырыбын әр қырынан айшықтаған есімі елге танымал қалам иесі Гүлзейнеп Сәдірқызы байқау мен шығарма жөніндегі пікірін былайша тарқатты.
«Шүкір, қазір не көп, баспа көп. Көптігінің жақсылығы – баспа ісінің арасында қызу бәсеке жүріп жатыр. Осы ретте әдебиетімізде әйелдер жайында жақсы дүниелер беруді мақсат еткен «Алқа» баспасы бүр жарып келе жатқан қызыл гүл сияқты көрінді. Баспаның мақсаты – тұңғыш рет баспалар арасында бәйге жариялап, ішінен маржанын, оқылатын жақсы дүниелерді ғана оқырманға тарту ету. Мен өзім қырық жыл журналистика саласында еңбек ете жүріп, әйелдер тақырыбын көп жаздым. Жаныма жақын тақырып болғандықтан зейнетке шыққан соң бәйгеге ат қосып көргенім ғой. Зады, бұл повесте қарапайым қазақ әйелінің көнбістігі, төзімділігінің де шегі болатыны, қырық жыл отасқан күйеуінен жылы сөз, жақсылық күтіп, бір үміт дүниесімен бәріне көніп, шыдап жүргенде, ауырған шағында көрсеткен сараңдығына, мейірімсіздігіне шарт сынып, момын деп басынып жүрген әйелінің неше жылғы лықсыған өкпе-назын, жасаған бүкіл иттігін бетіне тіліп-тіліп айтқанда да мойындамай, тәкаппарлығы жібермейді. Тек қайтыс болғаннан кейін ғана өкініп, кешірім сұрайды. Әрине, ол өте кеш еді...».
«Alqa Publishing» баспасының редакторы Баян Хасанова байқау келесі жылы да жалғасын табатынына сенімді. Кітап жәрмеңкесіне Талдықорған қаласынан арнайы шақырылған спикер-жазушы Есболат Айдабосынның кітап ісінің жарнамасы мен насихатына орай айтқан пікірі көңілге қонымды.
«Экономика тілімен тәпсірлегенде, әдебиет деген – руханияттың бір нарығы, тауар өндіруші – қаламгерлер, тұтынушысы – оқырман, ортадағы менеджерлер – кітапханалар мен баспалар. Кітапты жарнамалап, тұтынушысының қолына жеткізетіндер осы сала мамандары. Олар осындай ірі жәрмеңкелер, шаралар өткізіп, өндіруші мен тұтынаушы арасында байланыс орнатады. Осыдан он жыл бұрынғы кітаптар мен қазіргі кітаптардың арасы жер мен көктей еді, ал қазіргі кітаптардың мұқабасы, безендірілуі, суреттері өте жарқын, көздің жауын алады. Қазақ кітаптары мазмұн жағынан да шетелдік кітаптардың қай-қайсысынан кем соғып жатқан жоқ. Мұндай ауқымды іс-шара Алматы мен Астанада, кейінірек Түркістан облысы қамтылып, тек ірі мегаполистерде өтіп келеді. Меніңше, мұндай кітап жәрмеңкесі бүкіл облыс орталықтарында өтуі керек. Мысалы, Талдықорғанға 20-30 баспа барып, кітап өнімдерін жайып салса, халық – түсінеді, кітап – өтеді деген ойдамын. Кітап фестивалі өтпей жүрген жоқ, бірақ санаулы ғана баспа баратындықтан, халық мерекелік көңіл күйді, жәрмеңке қызығын сезінбей қалады. Мұндай кітап жәрмеңкесінен әдебиет ұтады, талғам тәрбиеленеді, айналып келгенде, руханият тынысы жайнап сала берер еді», дейді Есболат Айдабосын.
Екі күнде «Kitap fest» фестиваліне 50 мыңға жуық адам келді. Екі күнде 8000-ға жуық кітап сатылды. Фестивальда дәстүрлі «Ауылға кітап» акциясы өтті. Онда кез келген адам кітапты еліміздің ауылдық кітапханаларына тапсыруға мүмкіндік алды. «Ауылға кітап» акциясында 300-ге жуық кітап жиналды. Алдағы аптада ол кітаптар Түркістан облысының ауылдық кітапханаларына жіберіледі.
«Kitap Fest Almaty» оқу мәдениеті жай хобби емес, тәрбие мен білімнің маңызды элементі екенін тағы бір дәлелдеп берді. Фестиваль тек мәдени мереке ғана емес, сонымен қатар, білімді және кітапқұмар қоғам құруға бағытталған маңызды қадам болды. Фестивальға келгендер мұндай оқиғалардың кітапқа деген қызығушылықтың артуына ықпал ететінін және жаңа жетістікке шабыттандыратынын айтты.
АЛМАТЫ