Алпамыстың ауылы

Жаз соңына таяғанда бәрімізге ұнай­тын «Алпамыс мектепке барады» фильмін кезекті рет көргің келеді де тұ­рады. Әр көрген сайын бұрынғы әсе­рің­ді суытып, кинодағы жып-жылы сезімдермен қайта қауышуға асығасың. Бала кезден қалыптасқан дәстүр болған соң, санаң да дәл осы күндерде алты жасар Алпамысты іздейді. Неге олай, беймәлім. Бәлкім, тамыздағы тамылжыған көңіл күй солай болар. Бәлкім, түу жырақта қалған алақандай ауылымызды аң­сай­мыз. Алпамыс сияқты мектепке бармай­тын болған соң, жырақта қалған сол бір аяулы шақты сағынамыз ба әлде? Әйтеуір түгесілмейтін сағыныш.

15 Тамыз, 2023

Бақуатты ғұмыр бағасы

Кезінде дастарқан басында шай ішіп, әңгіме соғып отырғанда еліміздің қазба бай­лығы мол екенін айтып, арабтардай ба­қуатты ғұмыр кешуіміз керек дейтін едік. Сөйтсек, шынында арабтардың дең­гейге жетіп қалғанымызды байқа­мап­пыз. Бұл үшін, әрине, «қара қазан, сары бала­ның қамын жеген» атқарушы билік­ке мың алғыс айтамыз.

18 Шілде, 2023

Астана мұғалімі

Күні кеше Мемлекет басшысы елорданы дамыту жөнінде кеңес өткізді. Бас қаланың түрлі мәселесіне қатысты шаһар басшысына, құрылым жетекшілеріне ащы сын, тұщы ұсыныс айтты.

12 Шілде, 2023

Жаңа медиа һәм жаңа мүмкіндік

Президент «Онлайн платформалар және онлайн жарнама туралы» Заңға қол қойды. Жаңа заң онлайн платформалар мен жалпы масс-медианың дамуына тың серпін береді деп сенеміз.

10 Шілде, 2023

Астанаға өлкетану музейі керек

Өткен жолы бір отырыста белгілі журналист ағамыз: «Астана тақыр жерден пайда болған жоқ. Бұл жерде қазақтың бай тарихы жатыр. Сондықтан елорданың өткені мен бүгінін сабақтастырып баяндайтын жеке өлкетану музейі болуы керек», деп жиналған қауымға ой тастады.

10 Шілде, 2023

Есірткінің әлегі

Қазіргі балалар ештеңеден тар­­шы­лық көрмей, емін-еркін жүр. Өсіп келе жатқан ұл-қызына өзегін жұлып берер­дей өбектеп, өмірін сарп ететін тағы да – сол әке-шеше. Дегенмен қазіргі ұрпақ­тың көріп отырған игілігі көп бол­ғаны­мен, соның өтеуіндей – қауіп-қатері одан да асып түседі.

26 Маусым, 2023

Кітапқа құштарлық

Президент Қасым-Жомарт Тоқаев Ұлттық құрылтайдың Түркістанда өткен екінші отырысында сөйлеген сөзінде: «Шын мәнінде, кітап оқитын ел зиялы ұлтқа айналады. Біз жас ұрпақтың кітапқа құштарлығын оятуымыз керек. Бұл қиын мәселе екенін түсінемін. Әсіресе олардың бар назары әлеуметтік желіде болған кезде, тіпті, қиын. Бірақ бұл мәселемен айналысу керек. Басқа жол жоқ», деді.

22 Маусым, 2023

Тарихи фильм: талғам мен талап

Қазақ киносының бүгінгі деңгейіне қандай да бір анықтама беріп, артық-ауыс сөз айтып, яки зерттеу жүргізудің қажеті жоқ. Үйіңіздегі көгілдір экранды қоса қойсаңыз, бәрі ап-анық көрі­ніп тұр. Отандық сериалдарды қарап отырып, еріксіз күлкің келеді (сеніңіз, бұл әжуа күлкі емес, күйініші көп күл­кі): арзан сценарий, жасанды ойын, құ­лаққа түрпідей тиетін қазақша. Ұлт зиялыларының өзгерген образы тіп­тен бөлек әңгіме. Ал тарихи киноларда алқақотан отырған, домбыра тарт­қан, қымыз ішкен, атқа қонған байырғы қазақты ғана танимыз.

21 Маусым, 2023

Құрылтай қазынасы

Қаңтар қасіретінен кейін бұрқ-сарқ қайнаған қоғамымызды, әсіресе зиялы қауым мен жас буынды бір серпілтіп, ба­йыпты қалыпқа бастаған Ұлытаудағы тарихи Ұлттық құрылтайдың өткеніне де, міне, бір жыл толыпты. Сонда Ұлы дала төсінде, хандық биліктің рәмізі Жошы сағанасы жанында бой көтерген ақшаңқан шатыр астындағы жиында Мемлекет басшымыз: «Жаңа Қазақстан бір күнде немесе бір жылда құрылмайтыны анық. Бұл – бүкіл қоғамды өзгертетін күрделі әрі ұзақ үдеріс. Мұны жүзеге асыру үшін бүкіл ел болып жұмылсақ, көздеген мақсатымызға жетеміз», деген еді.

15 Маусым, 2023

Аттракцион: ақау һәм қауіпсіздік

Жаз шықса болды, алаңқайдағы бала­лардың ойын-күлкісі жаңғыра түседі. Қазір шүкір, бала үшін керектінің бәрі бар. Әсіресе қала ішінде сан алуан аттракцион көздің жауын алып, қол бұлғап өзіне шақырады. Жанынан өтіп бара жатып ондай кереметке баланың көз тастамауы, мойын бұрмауы мүмкін емес. Баладан аяйтын не бар деп, оған да отырғызасыз. Бірақ елдегі аттракциондардың көбінде қауіпсіздік талаптары көңіл көншітпейді.

15 Маусым, 2023

Ойласу ма, ойын-сауық па?

Статистикалық деректерге сүйенсек, тәуелсіз ел атанған уақытта ұлтымыздың саны бар-жоғы 6,5 мил­лион ғана болды. Яғни қазақтар респуб­лика халқының 40 пайызын ғана құраған. Ал бүгінде ұлт саны 13 965 957 адамға жетті, бұл – 70,7 пайыз. Әрине, қазақ санының артуына демографиялық өсіммен қатар, қиын-қыстау заманда бас сауғалап шетел асқан қандастарымыздың тарихи Отанына оралуы да өз үлесін қосқаны сөзсіз.

14 Маусым, 2023

Арман мен ақша

Еуропаның оңтүстік-шы­ғысында Косово деген шағын ғана ел бар. Аталған мем­ле­кет­­тің негізін албандар (90%) құрайды. Одан бөлек, ол жерде сербтер, сы­ғандар, босниялықтар, косоволық түрік­тер, тағы басқа ұлттар мен ұлыс­тар қоныстанған. Косово 2008 жылы Сер­биядан бөлініп шығып, өз тәуел­сіздігін жариялады. Оларды АҚШ, Ұлыбритания, Түркия, Франция, Гер­мания, Италия сынды алпауыттар бастаған 90-ға жуық мемлекет қолдаса, 73 мем­лекет мойындау­дан түбегейлі бас тарт­ты.

13 Маусым, 2023

Әділеттілік – даму кілті

Ел тізгінін ұстаған адам диктаторға айналған күннен бастап өзінше ойла­уын тоқтатады. Ол өзіне жағымпазданып, жақсы көріну жолында жарысқа түсіп, жеңіп шыққан топтың немесе жекелеген адамдардың ықпалында қалады да, ішінара солардың қолшоқпарына айналып шыға келеді. Бұл айналып келгенде кезінде өзінің талантымен топ жарып шыққан әлгі басшының табиғи қарым-қабілетін «мұздатып» тастайды...

12 Маусым, 2023

Вейп пен бейнет

Бүгінде қай дүкенге кірсең де қапта­малары көздің жауын алатын, ата-баба­ларымыздың түсіне де кірмеген азық-түлік­тің түрі көп қой, шіркін. Алайда бір арба тамақ алсаң да берекесі, дәмі, нәрі жоқ. Тіпті көпшілігі денсаулыққа зиян екенін ішіміз біліп тұрады. Бұл аз десеңіз, қарның шұрқырағанда жылдам дайындалатын көше тамақтары толып тұр. Ал енді наны алты айға дейін ашымай тұра беретін фаст­фудтардың ағзаға зиян екенін әркім біледі. Біз де байқатпай фастфуд индустриясын бала­латып отырған елдің қатарына қосы­лып кеттік. Мұның нәтижесі көп күттірген жоқ, іркілдеген етжеңді балалар, аурушаң жастар көбейді.

11 Маусым, 2023

Рух пен сенім

Мемлекет басшысы өткен жылдың аяғында «Жаңа адам­­дар» атты жастар қозғалысының бел­­сенді өкілдерімен жүздесті. Қа­зір­гі жастардың қоғам өміріне бел­сене араласып, өз ұстанымына берік бо­луы туралы сөз қозғады. Сонда Президент: «Біздің көрнекті ақынымыз Мағжан Жұмабаевтың «Мен жастарға сене­мін» деген өлеңі бар. Шын мәнінде, мен де жас­тарға сенемін. Баршаңызды қолдаймын. Расын­да, біздің елімізге белсенді, білімді, көзі ашық, көкірегі ояу жастар керек. Еліміз­дің болашағы жастардың қолында», деген еді.

08 Маусым, 2023

«Атың шықпаса, «хайп» жаса»...

Ойпырмай дейсіз! Осы наурызда Парламент Мәжілісі мен барлық деңгейдегі мәслихат депутаттарының кезектен тыс сайлауы өткені белгілі. Оған ел тұрғындары да белсене атсалысты. Сайлау учаскелері таңнан кешке дейін жұмыс істеді. Әсіресе үйдің төріндегі «көк жәшік» те сол маңызды оқиғаны аузы талмай жеткізіп тұрды. Дауыс бергендердің арасында кім жоқ дейсіз...

07 Маусым, 2023

Хоккей және «О кей»

Шайбалы хоккейден Қазақстан ұлт­тық құрамасы осыған дейін әлем чемпио­натына 10 мәрте қатысты. 2021 жылы Лат­вияда өткен жарыста жерлестеріміз өзде­рінің ең үздік нәтижесіне қол жеткізді. Бал­тық жағалауында біздің жігіттер 10-орын­ға табан тіреді. Ал өзге бәсекелердегі көрсет­кішіміз мынадай: 12-орын (2005 жылы), 13-орын (2004), 14-орын (2022), 15-орын (1998, 2006) және ең соңғы 16-орын (2010, 2012, 2014, 2016).

06 Маусым, 2023

«Байлығымды алсаң да, пейілімді алма»

Ниет шынайы түрде оң болғанымен, соған сай амал ете ал­мау – шарасыздықтың бір көрінісі. Ал әлгі оң ниетің салғырттығыңнан, бәлкім жал­қау­лығыңнан, немкеттілігіңнен, тіпті қорқақ­тығыңнан жүзеге аспаса, онда әлгі пейілің шынайы болмағаны. Яғни «ние­тім оң, пейілім таза» деп айқайлағаның жай ғана алдаусырату амалы, өтірік айтудың нақ өзі. «Ниетім ақ, пейілім таза» деген сөзің жүректен жарып шықты ма, әлде жай ғана айтыла салған бос сөз бе?.. Мәселе осында.

05 Маусым, 2023

Қой мен ой

Өткен айда ұлттық киноның жоғын жоқтап, мұңын мұңдап жүрген бір топ киногер «Алматы» қонақүйінің алдына жиналып, салаға қатысты пікірлерін білдірді. Дау «Ұлттық киноны қолдау мемлекеттік орталығының» биыл наурыз айында өткізген киножобаларды іріктеу конкурсына қатысты туындаған. Ұлттық өнердің өткір мәселелерін көтерген аза­мат­тар «Мәдениет шенеуніктері қазақ ки­носын өлтірумен айналысып жатыр» деп дабыл қақты.

04 Маусым, 2023

Бірлік туралы әпсана

Атамыз қазақ «Бірлік бар жерде – береке бар» деп тегін айтпаған. Сол сияқты ойшыл-кемеңгер Абай атамыз өзінің алтыншы қарасөзінде, «бірлік дегеніміз – малға (дүниеге) бірлік емес, ақылға бірлік» деген көреген тұжырымын айта отырып: «Бірлік малға сатылса, нағыз антұрғандықтың басы осы», дейді. Ал атақты Бұқар жырау бабамыз, алты Алаштың баласын береке-бірлікке шақырып: «Айнала алмай ат өлсін, Айыра алмай жат өлсін, Жат бойынан түңілсін, Бәріңіз бір енеден туғандай болыңыз!», – деп толғаса, шығыс халықтары көп айтатын: «Бірлігі мығым сауысқан – бұғы аулайды», деген тәмсілдің де маңызы зор.

01 Маусым, 2023